1. Zasady podziału zysku za 2023 r. w spółkach z o.o.
Powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty w spółce z o.o. objęte jest przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników, jeżeli zgodnie z art. 191 § 2 K.s.h. sprawy te nie zostały wyłączone spod kompetencji zgromadzenia wspólników (por. art. 231 § 2 pkt 2 K.s.h.). Uchwały wspólników mogą być podjęte przede wszystkim podczas zgromadzenia wspólników (por. art. 227 § 1 K.s.h.) albo w trybie pisemnym (por. art. 227 § 2 K.s.h.). Zwyczajne zgromadzenie wspólników spółki z o.o. powinno odbyć się w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego (por. art. 231 § 1 K.s.h.). Wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników z uwzględnieniem art. 195 § 1 K.s.h., dotyczącego zaliczek w poczet dywidendy. Konieczne jest wówczas uwzględnienie postanowień umowy spółki. Może ona bowiem przewidywać inny sposób podziału zysku. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, to zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów (por. art. 191 § 1-2 K.s.h.). Umowa spółki może jednak przewidywać tzw. dywidendę uprzywilejowaną (por. art. 196-197 K.s.h.).
Kwota przeznaczona do podziału między wspólników nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe (por. art. 192 K.s.h.). Ponadto w przypadku gdy koszty prac rozwojowych zakwalifikowanych jako aktywa spółki nie zostały całkowicie odpisane, nie można dokonać podziału zysku odpowiadającego równowartości kwoty nieodpisanych kosztów prac rozwojowych, chyba że kwota kapitałów rezerwowych i zapasowych dostępnych do podziału i zysków z lat ubiegłych jest co najmniej równa kwocie kosztów nieodpisanych (por. art. 191 § 4 K.s.h.).
W spółce z o.o. uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku (por. art. 193 § 1 K.s.h.). Reguła ta może być zmieniona tylko przy spełnieniu warunków wynikających z art. 193 § 2-3 K.s.h. Umowa spółki może bowiem upoważniać zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (dzień dywidendy). Dzień dywidendy wyznacza się w ciągu dwóch miesięcy od dnia powzięcia uchwały o podziale zysku. Jeżeli uchwała wspólników nie określa dnia dywidendy, dniem dywidendy jest dzień powzięcia uchwały o podziale zysku.
Zasady ustalania terminu wypłaty dywidendy w spółce z o.o. wskazuje art. 193 § 4 K.s.h. Zgodnie z tym przepisem, dywidendę wypłaca się w dniu określonym w uchwale wspólników. Jeżeli uchwała wspólników takiego dnia nie określa, dywidenda jest wypłacana niezwłocznie po dniu dywidendy.
W świetle ustawy o rachunkowości, decyzja w sprawie podziału lub pokrycia wyniku finansowego netto jednostki może zostać podjęta po spełnieniu wymogów określonych w art. 53 tej ustawy. Jak wynika z treści wskazanych przepisów, roczne sprawozdanie finansowe jednostki podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego. Jeśli zatem rok obrotowy spółki z o.o. jest zgodny z rokiem kalendarzowym, to termin zatwierdzenia sprawozdania za 2023 r., wynikający z ustawy o rachunkowości, przypada na 30 czerwca 2024 r. W przypadku jednostek zobowiązanych, zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, do poddania badaniu rocznego sprawozdania finansowego podział lub pokrycie wyniku finansowego netto może nastąpić po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający, poprzedzonego wyrażeniem przez biegłego rewidenta opinii o tym sprawozdaniu bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami. Podział lub pokrycie wyniku finansowego netto, dokonany bez spełnienia tego warunku, jest nieważny z mocy prawa. W jednostkach niezobowiązanych do poddania badaniu rocznego sprawozdania finansowego podział lub pokrycie wyniku finansowego netto może nastąpić po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający.
Przykład
Uchwała o podziale zysku
I. Założenia:
- W dniu 10 kwietnia 2024 r. zwyczajne zgromadzenie zatwierdziło sprawozdanie finansowe spółki z o.o. „X”, obejmujące okres od 1 stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2023 r., oraz podjęło uchwałę o podziale zysku wypracowanego w 2023 r. i przeznaczeniu go w 80% na wypłatę dywidend, a w 20% na zwiększenie kapitału zapasowego.
- Zysk netto wykazany w sprawozdaniu finansowym spółki wynosił: 800.000 zł.
- Biegły rewident badający sprawozdanie finansowe spółki za 2023 r. sporządził sprawozdanie z badania zawierające opinię bez zastrzeżeń.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. PK – uchwała o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego | 800.000 zł | 86 | 82 |
2. PK – uchwała o podziale zysku: | |||
a) zysk przeznaczony na wypłatę dywidendy: 80% × 800.000 zł = | 640.000 zł | 82 | 24-3 |
b) zysk przeznaczony na zwiększenie kapitału zapasowego: 20% × 800.000 zł = | 160.000 zł | 82 | 81-1 |
III. Księgowania:
![Uchwała o podziale zysku Uchwała o podziale zysku](https://gofin.pl/graf/2024/6969/str8.gif)
2. Opodatkowanie dywidend wypłacanych podatnikom CIT i PIT
Dywidenda otrzymana przez wspólnika będącego osobą fizyczną stanowi przychód z kapitałów pieniężnych na mocy art. 17 ust. 1 pkt 4 updof. Przychód ten powstaje w dacie otrzymania dywidendy lub postawienia jej do dyspozycji wspólnikowi (por. art. 11 ust. 1 updof). Spółka z o.o. wypłacająca dywidendę pobiera od przychodów z dywidend zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19%, bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania (por. art. 30a ust. 1 pkt 4 i ust. 6 updof). Pobrany podatek spółka przekazuje na rachunek urzędu skarbowego właściwego według swojej siedziby lub miejsca prowadzenia przez nią działalności, gdy nie posiada siedziby – w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrała podatek. Ponadto, na podstawie art. 42 ust. 1a oraz art. 45ba updof, spółka jest zobowiązana przesłać do właściwego urzędu skarbowego w formie elektronicznej deklarację roczną o zryczałtowanym podatku dochodowym na formularzu PIT-8AR. Powinna tego dokonać do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym. Jedynie w razie zaprzestania działalności przez spółkę przed tym terminem deklarację tę należy przesłać do urzędu skarbowego w terminie do dnia zaprzestania tej działalności.
W przypadku gdy wspólnikiem spółki z o.o. jest podatnik CIT, otrzymana dywidenda stanowi u niego przychód z zysków kapitałowych, na podstawie art. 7b ust. 1 pkt 1 lit. a) updop. Od przychodów z dywidend – na mocy art. 22 ust. 1 updop – ustala się podatek dochodowy w wysokości 19% uzyskanego przychodu. Podatek ten jest pobierany przez płatnika (spółkę wypłacającą dywidendę) w dniu wypłaty dywidendy (por. art. 26 ust. 1 updop). Płatnik oprócz poboru podatku zobowiązany jest do przekazania pobranych kwot podatku na rachunek urzędu skarbowego właściwego według siedziby podatnika – w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatek został pobrany (por. art. 26 ust. 3 updop). Ponadto, na podstawie art. 26 ust. 3 pkt 1 i ust. 3a updop, spółka ma obowiązek przesłania podatnikowi otrzymującemu dywidendę informacji o wysokości pobranego podatku na formularzu CIT-7 w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek. Płatnik wykazuje pobrany podatek w deklaracji rocznej CIT-6R i przesyła ją urzędowi skarbowemu właściwemu według siedziby podatnika w terminie do końca pierwszego miesiąca roku następującego po roku podatkowym, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku (por. art. 26a updop). Należy zwrócić uwagę, że płatnik może być w niektórych sytuacjach zwolniony z obowiązku poboru podatku od dywidend wypłacanych podatnikom CIT.
Przykład
Wypłata dywidendy w formie pieniężnej i pobranie zryczałtowanego podatku dochodowego
I. Założenia:
- W 2023 r. spółka z o.o. „Y” wypracowała zysk netto w wysokości: 400.000 zł.
- W dniu 15 kwietnia 2024 r. zwyczajne zgromadzenie wspólników zatwierdziło sprawozdanie finansowe spółki za 2023 r. i podjęło uchwałę o podziale zysku, przeznaczając go w całości na wypłatę dywidend. W ww. uchwale nie wskazano dnia dywidendy, natomiast termin wypłaty dywidendy określono na 22 kwietnia 2024 r. Na dzień powzięcia uchwały o podziale zysku wspólnikami spółki były osoby fizyczne, tj. wspólnik „A”, który posiada 90% udziałów, oraz wspólnik „B”, który posiada 10% udziałów.
- Zobowiązanie z tytułu dywidendy spółka uregulowała w formie pieniężnej w dniu jego wymagalności, pobierając podatek należny od dywidendy.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. PK (15 kwietnia 2023 r.) – uchwała o podziale zysku: | |||
a) dywidenda należna wspólnikowi „A”: 90% × 400.000 zł = | 360.000 zł | 82 | 24-3 |
b) dywidenda należna wspólnikowi „B”: 10% × 400.000 zł = | 40.000 zł | 82 | 24-3 |
2. PK – pobranie zryczałtowanego podatku dochodowego od dywidendy: | |||
a) wypłacanej wspólnikowi „A”: 19% × 360.000 zł = | 68.400 zł | 24-3 | 22-3 |
b) wypłacanej wspólnikowi „B”: 19% × 40.000 zł = | 7.600 zł | 24-3 | 22-3 |
3. WB (22 kwietnia 2023 r.) – wypłata dywidendy: | |||
a) uregulowanie zobowiązania wobec wspólnika „A”: 360.000 zł – 68.400 zł = | 291.600 zł | 24-3 | 13-0 |
b) uregulowanie zobowiązania wobec wspólnika „B”: 40.000 zł – 7.600 zł = | 32.400 zł | 24-3 | 13-0 |
III. Księgowania:
![](https://gofin.pl/graf/2024/6969/str9.gif)
3. Wypłata dywidendy w walucie obcej i przeliczenie kwoty zobowiązania po odpowiednim kursie
Co do zasady przysługującą udziałowcom dywidendę ustala się w polskich złotych. Nie ma jednak przeszkód, aby dywidenda określona w uchwale o podziale zysku i wyrażona w złotych, została wypłacona w innej walucie. Jeśli więc wypłata dywidendy ma nastąpić w walucie obcej, to zobowiązanie z tytułu dywidendy należy przeliczyć z polskich złotych na walutę, w której ma być ono uregulowane. Należy jednak zauważyć, że zarówno w Kodeksie spółek handlowych, jak i w ustawie o rachunkowości nie wskazano, po jakim kursie i w którym momencie powinno nastąpić to przeliczenie. Decyzję w tej sprawie jednostki podejmują we własnym zakresie. W praktyce przeliczenia tego dokonuje się w momencie podjęcia uchwały wspólników o podziale zysku albo w dniu faktycznej wypłaty dywidendy.
Kurs stosowany do przeliczenia kwoty dywidendy na walutę obcą | |
Dzień podjęcia uchwały wspólników o podziale zysku (lub dzień dywidendy wskazany w uchwale wspólników) | Do ustalenia kwoty dywidendy w walucie obcej można zastosować kurs średni NBP z dnia podjęcia uchwały wspólników o podziale zysku (lub z dnia dywidendy wskazanego w uchwale wspólników) lub inny kurs wskazany w uchwale. Uwaga: Jeżeli przeliczenia kwoty dywidendy dokona się na dzień podjęcia uchwały wspólników o podziale zysku (lub na dzień dywidendy wskazany w uchwale wspólników), to kurs z dnia powstania zobowiązania będzie się różnił od kursu z dnia jego uregulowania. W związku z tym mogą powstać różnice kursowe na rozrachunkach. Będą to jednak wyłącznie bilansowe różnice kursowe. |
Dzień faktycznej wypłaty dywidendy | Kurs zastosowany do przeliczenia dywidendy na walutę obcą zależy od sposobu pozyskania waluty na wypłatę dywidendy. Jeżeli waluta została zakupiona w banku lub kantorze, to przeliczenia można dokonać w dniu wypłaty dywidendy po kursie, po którym zakupiono walutę. Z kolei w przypadku wykorzystania do wypłaty dywidendy środków zgromadzonych na własnym rachunku walutowym, przeliczenia tego można dokonać według kursu, po jakim wycenia się rozchód waluty z tego rachunku, tj. po kursie średnim NBP z dnia poprzedzającego dzień rozchodu środków lub po kursie historycznym. Uwaga: Jeżeli przeliczenia kwoty dywidendy dokona się po kursie z dnia jej faktycznej wypłaty, to nie powstaną różnice kursowe na rozrachunkach. |
Przeliczeniu na walutę obcą podlega kwota dywidendy netto, a więc pomniejszona o należny zryczałtowany podatek dochodowy. Rozchód waluty obcej z rachunku bankowego bądź kasy walutowej wycenia się – w zależności od przyjętej polityki rachunkowości – metodą FIFO, metodą LIFO lub przy zastosowaniu cen (kursów) przeciętnych. Różnice kursowe zrealizowane na własnych środkach pieniężnych stanowią, odpowiednio, przychody lub koszty finansowe i są uznawane podatkowo.
Przykład
Wypłata dywidendy w walucie obcej – przeliczenie zobowiązania
po kursie z dnia podjęcia uchwały o podziale zysku
I. Założenia:
- W dniu 15 kwietnia 2024 r. zwyczajne zgromadzenie wspólników spółki z o.o. „X” podjęło uchwałę o podziale zysku wypracowanego w 2023 r. i wykazanego w zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym. Zgodnie z uchwałą wspólników, dywidenda należna wspólnikowi „A” wynosi: 500.000 zł, a zobowiązanie z tytułu dywidendy będzie uregulowane w euro. W ww. uchwale nie wskazano dnia dywidendy. Za kurs właściwy do przeliczenia złotych polskich na walutę obcą przyjęto kurs średni NBP z dnia podjęcia uchwały o podziale zysku, który wynosił: 4,35 zł/EUR. Termin wypłaty dywidendy określono w uchwale na 23 kwietnia 2024 r. i w tym dniu spółka uregulowała swoje zobowiązanie wobec udziałowca, dokonując przelewu środków zgromadzonych na rachunku walutowym.
- Na dzień zapłaty zobowiązania na rachunku walutowym spółki znajdowało się: 100.000 EUR, na które składały się następujące wpływy: 80.000 EUR z zapłaty należności zarachowanej po kursie: 4,50 zł/EUR oraz 20.000 EUR z zakupu bezpośrednio w banku zarachowane po kursie: 4,45 zł/EUR.
- Rozchód waluty obcej spółka wycenia po kursie średnim NBP z dnia poprzedzającego dzień wypływu środków z rachunku. Kurs średni euro, ogłoszony przez NBP w dniu 22 kwietnia 2024 r., wynosił: 4,38 zł/EUR (kurs przykładowy).
- Różnice kursowe od własnych środków spółka ustala metodą FIFO.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. PK – uchwała o podziale zysku – dywidenda należna wspólnikowi „A” | 500.000,00 zł | 82 | 24-3 |
2. PK – pobranie zryczałtowanego podatku dochodowego od dywidendy wypłacanej wspólnikowi „A”: 19% × 500.000 zł = | 95.000,00 zł | 24-3 | 22-3 |
3. PK – przeliczenie dywidendy netto na walutę obcą: (500.000 zł – 95.000 zł) : 4,35 zł/EUR = 93.103,45 EUR nie podlega ewidencji bilansowej | |||
4. WB – uregulowanie zobowiązania wobec wspólnika „A”: 93.103,45 EUR × 4,38 zł/EUR = | 407.793,11 zł | 24-3 | 13-1 |
5. PK – ujemne różnice kursowe powstałe na rozrachunkach: 93.103,45 EUR × (4,38 zł/EUR – 4,35 zł/EUR) = | 2.793,11 zł | 75-1 | 24-3 |
6. PK – ujemne różnice kursowe od własnych środków pieniężnych: 80.000 EUR × (4,50 zł/EUR – 4,38 zł/EUR) = 9.600 zł; 13.103,45 EUR × (4,45 zł/EUR – 4,38 zł/EUR) = 917,24 zł; razem ujemne różnice kursowe: 9.600 zł + 917,24 zł = | 10.517,24 zł | 75-1 | 13-1 |
III. Księgowania:
![Wypłata dywidendy w walucie obcej - przeliczenie zobowiązania po kursie z dnia podjęcia uchwały o podziale zysku Wypłata dywidendy w walucie obcej - przeliczenie zobowiązania po kursie z dnia podjęcia uchwały o podziale zysku](https://gofin.pl/graf/2024/6969/str11.gif)
4. Przekazanie dywidendy wspólnikom w formie niepieniężnej
Przepisy prawa handlowego nie określają formy wypłaty dywidendy. W praktyce w obrocie gospodarczym najpopularniejszą formą wypłaty dywidendy jest świadczenie pieniężne. Jednak dozwolone jest także przekazanie dywidendy w formie niepieniężnej, np. w towarze (dywidenda rzeczowa). Taki sposób rozliczenia ze wspólnikiem z tytułu przysługującej mu dywidendy jest – dla celów VAT – traktowany jak dostawa towarów. Jak bowiem wynika z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, przez dostawę towarów (podlegającą opodatkowaniu VAT) rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
a) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
b) wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia (importu lub wytworzenia) tych towarów lub ich części składowych.
W świetle powyższego, jeśli podatnik przekaże wspólnikowi, w ramach wypłaty dywidendy, składnik majątku rzeczowego, to będzie zobowiązany wykazać z tego tytułu VAT należny – jeśli przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT naliczonego od nabycia (importu lub wytworzenia) tego składnika majątku w całości lub w części (o ile nie ma podstaw do zastosowania zwolnienia z VAT). Nie będzie natomiast zobowiązany do wykazania VAT należnego, jeśli nie przysługiwało mu ww. prawo do odliczenia VAT.
W przypadku dostawy towarów dokonywanej nieodpłatnie podstawa opodatkowania ustalana jest w sposób szczególny. W myśl art. 29a ust. 2 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest wówczas cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy towarów. Oznacza to, że podstawą opodatkowania jest wprawdzie cena nabycia lub koszt wytworzenia towaru, lecz skorygowana na dzień, w którym dochodzi do nieodpłatnego przekazania (darowizny) przedmiotowego towaru.
Tak wynika np. z interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 9 sierpnia 2021 r., nr 0114-KDIP1-3.4012.401.2021.1.MPE, w której organ podatkowy stwierdził, że:
„(…) na podstawie art. 29a ust. 2 ustawy, podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów rozumiana jako cena zaktualizowana na moment dokonania nieodpłatnego przekazania towaru, czyli cena jaką Wnioskodawca uzyskałby za nabyty towar w dniu jego nieodpłatnego przekazania (…)”.
Co ważne, wykazując VAT z tytułu dywidendy rzeczowej stosuje się te same stawki VAT, jakie byłyby właściwe przy sprzedaży składnika majątku (dla celów VAT – towaru), będącego przedmiotem dywidendy. W przypadku gdy w ramach dywidendy przekazywany jest budynek, budowla lub ich części, istnieje ponadto możliwość zwolnienia tej czynności z VAT w oparciu o regulacje zawarte w art. 43 ust. 1 pkt 10 i 10a ustawy o VAT. Nieodpłatne przekazanie towarów wspólnikom – w formie dywidendy rzeczowej – nie jest dokumentowane fakturą. W celu rozliczenia VAT podatnik może wystawić w takim przypadku dowolny dokument, np. notę księgową. Co do zasady w przypadku dostawy towarów obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą dokonania dostawy. Jeżeli jednak przed dokonaniem dostawy towaru otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę itp., obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Odnosząc powyższe do nieodpłatnej dostawy towarów (np. nieruchomości stanowiącej środek trwały), dokonywanej w ramach „wypłaty” wspólnikowi dywidendy, należy uznać, że obowiązek podatkowy w VAT z tytułu ww. dostawy powstaje generalnie w dacie zawarcia umowy, na podstawie której dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel.
Dla celów podatku dochodowego w odniesieniu do dywidendy niepieniężnej zastosowanie mają regulacje zawarte w art. 14a updop. Z przepisu tego wynika, że gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości albo w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), podziału pomiędzy wspólników (akcjonariuszy) majątku likwidowanej spółki albo spółdzielni, przychodem takiego podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego.
Jak przykładowo stwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 21 stycznia 2022 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.523.2021.2.BJ:
„(…) wypłata przez Spółkę dywidendy w formie niepieniężnej poprzez przeniesienie na rzecz wspólników prawa własności nieruchomości (wypłata dywidendy rzeczowej) jest wykonaniem świadczenia niepieniężnego z tytułu dywidendy (wypełnia hipotezę art. 14a ustawy o CIT) i powoduje powstanie u niej przychodu w wysokości zobowiązania uregulowanego w następstwie tego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego (…)”.
Zatem w przypadku gdy spółka przekazuje wspólnikom dywidendę w formie niepieniężnej, wykazuje z tego tytułu przychód w wysokości:
1) dywidendy – jeśli wartość rynkowa przedmiotu dywidendy jest mniejsza lub równa wysokości zobowiązania z tytułu dywidendy,
2) wartości rynkowej przedmiotu dywidendy – jeśli wartość rynkowa tego przedmiotu jest wyższa niż wysokość zobowiązania z tytułu dywidendy.
Przy wypłacie dywidendy w formie niepieniężnej brak jest regulacji, które w sposób szczególny odnosiłyby się do ustalania kosztów uzyskania przychodów w związku z wypłatą dywidendy niepieniężnej. Stosuje się tu więc zasady ogólne, podobnie jak przy sprzedaży składnika majątku.
W przepisach ustawy o rachunkowości nie odniesiono się w sposób szczególny do sposobu ujęcia w księgach rachunkowych dywidendy przekazanej wspólnikom w formie niepieniężnej – np. poprzez przeniesienie prawa własności nieruchomości stanowiącej środek trwały spółki. W praktyce przyjmuje się, że taka forma wypłaty dywidendy może być księgowana tzw. szykiem rozwartym lub per saldem.
![](https://biuro.ksml.pl/wp-content/uploads/2024/06/image-1024x425.png)
Co istotne ewidencja przekazania dywidendy tzw. szykiem rozwartym ułatwi rozliczenie dywidendy niepieniężnej dla celów podatkowych. Gdyby jednak okazało się, że wartość rynkowa przedmiotu dywidendy jest wyższa od zobowiązania z tytułu dywidendy, to nadwyżkę dolicza się do przychodów podatkowych statystycznie.
![](https://biuro.ksml.pl/wp-content/uploads/2024/06/image-1-1024x605.png)
W przypadku ewidencji przekazania dywidendy niepieniężnej per saldem przychody (w wysokości zobowiązania z tytułu dywidendy) oraz koszty (odpowiadające np. niezamortyzowanej wartości początkowej wydawanego środka trwałego) będą wykazywane dla celów podatkowych wyłącznie statystycznie.
Jeśli w związku z przekazaniem dywidendy rzeczowej spółka będzie zobowiązana do wykazania VAT należnego, to kwota tego podatku może zostać zaksięgowana zapisem po stronie Wn konta 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”, w korespondencji ze stroną Ma konta 22-2 „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”.
Przykład
Wypłata dywidendy niepieniężnej
I. Założenia:
- W dniu 15 kwietnia 2024 r. zwyczajne zgromadzenie wspólników spółki z o.o. „X” podjęło uchwałę o podziale zysku wypracowanego w 2023 r. i wykazanego w zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym, przeznaczając go w całości na wypłatę dywidend. Zgodnie z uchwałą, dywidenda należna wspólnikom wynosi: 100.000 zł i zostanie uregulowana w formie niepieniężnej, poprzez przekazanie wspólnikom towarów należących do spółki.
- Spółka prowadzi ewidencję towarów według rzeczywistych cen nabycia. Wartość księgowa przekazywanych towarów wynosi: 120.000 zł, zaś ich wartość rynkowa (na dzień dywidendy i na dzień wypłaty dywidendy) wynosi: 100.000 zł. VAT naliczony przy zakupie przedmiotowych towarów spółka w całości odliczyła od VAT należnego. Sprzedaż towarów objęta jest podstawową stawką VAT 23%.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. PK – uchwała o podziale zysku | 100.000 zł | 82 | 24-3 |
2. WZ – wydanie towarów wspólnikom: | |||
a) uregulowanie zobowiązania z tytułu dywidendy | 100.000 zł | 24-3 | 73-0 |
b) wyksięgowanie z ewidencji bilansowej towarów przekazanych wspólnikom w ramach wypłaty dywidendy | 120.000 zł | 73-1 | 33 |
3. PK – zryczałtowany podatek dochodowy należny od dywidendy: 19% × 100.000 zł = | 19.000 zł | 24-3 | 22-3 |
4. PK – VAT należny od nieodpłatnego przekazania towarów: 23% × 100.000 zł = | 23.000 zł | 76-1 | 22-2 |
5. WB – uregulowanie przez wspólników zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od dywidendy | 19.000 zł | 13-0 | 24-3 |
III. Księgowania:
![Wypłata dywidendy niepieniężnej Wypłata dywidendy niepieniężnej](https://gofin.pl/graf/2024/6969/str15.gif)
Źródło: gofin.pl, Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 9 (609) z dnia 1.05.2024