Odprawa emerytalna dla nauczyciela będącego jednocześnie pracownikiem niepedagogicznym

Szkoła samorządowa zatrudnia osobę na stanowisku nauczyciela – bibliotekarza w wymiarze 20/30 pensum oraz na 1/2 etatu jako pracownika administracyjnego. Są to dwa odrębne stosunki pracy. Pracownik poinformował, że z dniem 30 września 2022 r. zamierza rozwiązać obydwie umowy w związku z przejściem na emeryturę. Czy należy wypłacić mu dwie odprawy emerytalne?

Stosunki pracy zawierane przez szkołę samorządową w zależności od rodzaju mogą podlegać dwóm oddzielnym reżimom prawnym, tj. określonym w:

ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762 z późn. zm.), dalej ustawie KN – gdy ich stroną są nauczyciele,
ustawie o pracownikach samorządowych, do której odsyła art. 7 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082 z późn. zm.) – jeżeli odnoszą się do pracowników niepedagogicznych (tu pracownika administracyjnego).

To powoduje, że w sytuacji równoległego zatrudnienia tej samej osoby jako nauczyciela i pracownika niepedagogicznego (tak jak u Czytelnika), należy odrębnie z każdego stosunku pracy rozpatrywać jej prawo do odprawy emerytalnej. Taka analiza jest konieczna, ponieważ nauczycielowi przysługuje odprawa wyłącznie od tej szkoły samorządowej, która jest jego podstawowym miejscem pracy. Biorąc zatem pod uwagę warunki uzyskania odprawy przedstawione w tabeli oraz zakładając ich spełnienie, szkoła z pytania będzie musiała wypłacić:

dwie odprawy emerytalne, tj. ze stosunku pracy na stanowisku pracownika administracyjnego oraz ze stosunku pracy na stanowisku nauczyciela, jeżeli jest w tym drugim przypadku podstawowym miejscem pracy dla nauczyciela – bibliotekarza,
jedną odprawę emerytalną ze stosunku pracy na stanowisku pracownika administracyjnego, jeżeli ma status dodatkowego miejsca pracy odnośnie stosunku pracy na stanowisku nauczycielskim.

W tabeli prezentujemy zasady dotyczące odprawy emerytalnej dla nauczycieli i pracowników niepedagogicznych szkół samorządowych:

zakres regulacji	nauczyciel	pracownik niepedagogiczny
1	2	3
kryteria nabycia prawa do odprawy, które muszą być spełnione łącznie	1) spełnienie warunków uprawniających do emerytury (art. 87 ust. 1 ustawy KN), 2) ustanie stosunku pracy (w każdej formie) w związku przyczynowym (odpowiednio przyczynowo-czasowym lub funkcjonalnym) z przejściem na emeryturę (por. art. 87 ust. 1 ustawy KN oraz wyrok SN z 6 grudnia 2001 r., sygn. akt I PKN 595/01), 3) nieuzyskanie przez nauczyciela mianowanego, spełniającego warunki określone w pkt 1-2, odprawy przewidzianej w art. 28 ustawy KN, tj. przysługującej w razie rozwiązania stosunku pracy z uwagi na orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy, upływu 2 lat urlopu bezpłatnego udzielonego w związku z odrzuceniem wniosku o przeniesienie do miejscowości zamieszkania małżonka, a także cofnięcia skierowania do nauczania religii (art. 87 ust. 1 ustawy KN), 4) zatrudnienie w wymiarze minimum 1/2 pensum (obowiązkowy wymiar zajęć), a gdy dotyczy kilku szkół jednocześnie – w wymiarze co najmniej 1/2 pensum łącznie w kilku szkołach (art. 22 ust. 3 i art. 91b ust. 1 ustawy KN)	1) przejście na emeryturę, czyli zmiana statusu pracownika na status wyłącznie emeryta (art. 36 ust. 1 w zw. z art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych i art. 92¹ K.p. oraz wyrok SN z 2 października 2013 r., sygn. akt II PK 14/13, M.P.Pr. 2014/2/88-91 i wyrok SN z 8 grudnia 2020 r., sygn. akt II PK 37/19), 2) ustanie zatrudnienia w każdym trybie: porozumienia stron, wypowiedzenia, bez wypowiedzenia z winy/bez winy pracownika, wygaśnięcia, upływu terminu, na jaki stosunek pracy był zawarty (por. m.in. uchwała 7 sędziów SN z 28 czerwca 2017 r., sygn. akt III PZP 1/17, OSNP 2018/1/1), 3) związek między ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę o charakterze czasowym, czasowo-przyczynowym lub funkcjonalnym (por. m.in. wyrok SN z 9 lutego 2022 r., sygn. akt II PSKP 90/21)
charakter odprawy	nieokreślony wprost w ustawie KN, lecz ze względu na brzmienie jej art. 87 przyjmuje się, że odprawa jest jednorazowa, czyli nauczyciel może ją otrzymać tylko raz w życiu	jednorazowy – odprawa może być wypłacona tylko raz w życiu (por. m.in. wyrok SA w Warszawie z 8 sierpnia 1998 r., sygn. akt III APa 53/98, Apel.-W-wa 1999/1/5)
kilku pracodawców	1) odprawa przysługuje wyłącznie w szkole będącej podstawowym miejscem pracy nauczyciela (placówka, w której nauczyciel ma najwyższy wymiar czasu pracy albo z którą najwcześniej nawiązał stosunek pracy), gdy nauczyciel jest zatrudniony równolegle w kilku szkołach, 2) podstawowym miejscem pracy nauczyciela zatrudnionego w dwóch szkołach, którego oba stosunki pracy zostały rozwiązane tego samego dnia w związku z przejściem na emeryturę, jest szkoła, w której nauczyciel jest wyżej wynagradzany i tylko od tej szkoły przysługuje mu odprawa emerytalna (por. wyrok SN z 15 października 2010 r., sygn. akt III PK 9/10, OSNP 2012/1-2/7)	1) odprawa przysługuje u każdego z pracodawców, z którym pracownik pozostaje jednocześnie w stosunku pracy, jeżeli jednocześnie są spełnione warunki jej uzyskania u każdego z nich, 2) odprawa należy się od jednego pracodawcy, wybranego przez pracownika, jeżeli nie rozwiązuje tego samego dnia wszystkich stosunków pracy, w których jednocześnie pozostaje, w związku z przejściem na emeryturę (por. wyroki SN z 26 marca 2013 r., sygn. akt III PK 42/12 i z 9 stycznia 2001 r., sygn. akt I PKN 172/00, OSNP 2002/16/380)
staż uprawniający do odprawy i wpływający na jej wysokość	staż wymagany do uzyskania emerytury, w tym okres przepracowany w szkole (tzw. praca nauczycielska), w którym nie uwzględnia się urlopu bezpłatnego (por. wyrok SN z 16 lipca 2009 r., sygn. akt II PK 13/09); od okresu pracy nauczycielskiej zależy wysokość odprawy	1) lata pracy (ogólny staż pracy), w których uwzględnia się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 38 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych), 2) jeżeli pracownik niepedagogiczny był zatrudniony równocześnie w ramach więcej niż jednego zakończonego stosunku pracy, do lat pracy wlicza się jeden z tych okresów zatrudnienia (§ 9 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych, Dz. U. poz. 1960)
wysokość odpraw	1) dwumiesięczne ostatnio pobierane wynagrodzenie w szkole będącej podstawowym miejscem pracy, obliczone zgodnie z zasadami obowiązującymi przy obliczaniu ekwiwalentu urlopowego (dalej wynagrodzenie) – poniżej 20 lat pracy nauczycielskiej (art. 87 ust. 1 i 3 ustawy KN), 2) trzymiesięczne ostatnio pobierane wynagrodzenie w szkole będącej podstawowym miejscem pracy – minimum 20 lat pracy nauczycielskiej (art. 87 ust. 2 i 3 ustawy KN), 3) w razie zbiegu prawa do odpraw, o jakich mowa w poprzednich punktach (w tym tzw. odprawy zdrowotnej z art. 28 ust. 1 ustawy KN) przysługuje odprawa korzystniejsza (por. art. 87 ust. 4 ustawy KN i uzasadnienie uchwały SN z 7 lutego 2005 r., sygn. akt I PZP 4/05, OSNP 2006/11-12/169)	1) dwumiesięczne wynagrodzenie, ustalone według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu urlopowego (dalej wynagrodzenie) – po 10 latach pracy, 2) trzymiesięczne wynagrodzenie – po 15 latach pracy, 3) sześciomiesięczne wynagrodzenie – po 20 latach pracy (art. 38 ust. 3 i 4 ustawy o pracownikach samorządowych)
termin wypłaty	brak ustawowego terminu, w związku z czym funkcjonują następujące poglądy: 1) dzień zakończenia stosunku pracy (por. m.in. wyrok SN z 1 kwietnia 2015 r., sygn. akt II PK 136/14 w zw. z odesłaniem z art. 91c ust. 1 ustawy KN do K.p. i jego interpretacji), 2) po uzyskaniu emerytury (por. wyrok SN z 8 sierpnia 2012 r., sygn. akt I PK 57/12), 3) po ustaniu stosunku pracy, ponieważ art. 87 ustawy KN używa sformułowania „stosunek pracy ustał” w warunkach uzyskania prawa do odprawy (o stanowisko w tej sprawie wystąpiliśmy do resortu edukacji)	dzień ustania stosunku pracy (§ 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych)