W sytuacji gdy sprzedawca ma obowiązek ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, dokumentem potwierdzającym fakt jej dokonania na rzecz osób prywatnych jest paragon fiskalny. W praktyce zdarza się, że z uwagi na popełniony błąd w stawce VAT podatnik musi skorygować wartość sprzedaży zaewidencjonowanej w kasie. Problem powstaje, gdy podatnik zawyżył stawkę VAT i chce ją skorygować.

Korekta sprzedaży zaewidencjonowanej w Czy zawyżony VAT na paragonie można skorygować?kasie

W sytuacji gdy podatnik ewidencjonuje sprzedaż w kasie fiskalnej, ma obowiązek spełnienia warunków, które zostały wskazane m.in. w art. 111 ust. 3a ustawy o VAT oraz § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie kas. Jak wynika z tych przepisów, podatnicy prowadzący ewidencję przy zastosowaniu kas rejestrujących mają m.in. obowiązek:

  • dokonywać wydruku paragonu fiskalnego lub faktury z każdej sprzedaży, jak również wydawać wydrukowany dokument nabywcy, a paragon fiskalny musi zawierać między innymi datę oraz godzinę i minutę sprzedaży,
  • wystawiać raport fiskalny dobowy po zakończeniu sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem pierwszej sprzedaży w dniu następnym.

Zdarza się, że z uwagi na popełniony błąd czy też wymianę bądź zwrot towaru podatnik musi skorygować wartość sprzedaży zaewidencjonowanej w kasie. Podatnik w tym celu powinien zaprowadzić ewidencję korekt, zgodnie z zasadami wynikającymi z § 3 ust. 3-5 rozporządzenia w sprawie kas.

Dane, jakie powinna zawierać ewidencja zwrotów towarów i uznanych reklamacji towarów i usług, które skutkują zwrotem całości lub części należności (zapłaty) z tytułu sprzedaży, wymienione zostały w § 3 ust. 3 rozporządzenia w sprawie kas.

Natomiast w § 3 ust. 4 rozporządzenia określono, w jaki sposób należy dokonać korekty ewidencji w sytuacji wystąpienia oczywistej pomyłki (patrz ramka).

W przypadku wystąpienia oczywistej pomyłki w ewidencji podatnik dokonuje niezwłocznie jej korekty poprzez ujęcie w odrębnej ewidencji:

–          błędnie zaewidencjonowanej sprzedaży (wartość sprzedaży brutto i wysokość podatku należnego),

–          krótkiego opisu przyczyny i okoliczności popełnienia pomyłki oraz dołączenie oryginału paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż, przy której nastąpiła oczywista pomyłka.

Ponadto podatnik zobowiązany jest do ponownego zaewidencjonowania sprzedaży, ale już w prawidłowej wysokości.

Korekta sprzedaży z zawyżoną stawką

Według stanowiska organów podatkowych prezentowanego w interpretacjach indywidualnych, w przypadku zaewidencjonowania w kasie fiskalnej sprzedaży dla osób prywatnych z zawyżoną stawką VAT, która była udokumentowana paragonem, korekta VAT nie jest możliwa. Ich zdaniem w takiej sytuacji ciężar podatku VAT z tytułu sprzedaży został przeniesiony na ostatecznego konsumenta (osoby fizyczne), w związku z tym zwrot zapłaconego VAT na rzecz podatnika, który nie poniósł ekonomicznego ciężaru tego podatku, oznaczałby nieuzasadnione przysporzenie podatnika ze strony Skarbu Państwa. Uznają one, że jeśli podatnik nie zamierza zwracać nienależnie pobranego podatku nabywcom, to nie może on też skorygować zawyżonej stawki VAT. Organy podatkowe, uzasadniając swoje stanowisko, przywołują m.in. uchwałę NSA z dnia 22 czerwca 2011 r., sygn. akt I GPS 1/11, wywodząc z niej, że to nie podatnik był podmiotem, który poniósł ciężar ekonomiczny podatku VAT, lecz osoby trzecie, nabywcy sprzedawanych towarów. Z uwagi na to uznają, że podatnikowi nie przysługuje nadpłata podatku, bowiem z tytułu jego uiszczenia nie poniósł uszczerbku majątkowego. Jednak należy wskazać, że uchwała ta dotyczyła interpretacji art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej w zakresie definicji nadpłaty powstałej przez uiszczenie podatku akcyzowego z tytułu sprzedaży energii elektrycznej, a nie podatku VAT.

Podobne stanowisko do prezentowanego przez organy podatkowe wyraził NSA w wyroku z dnia 17 czerwca 2019 r., sygn. akt I FSK 912/17. W sprawie rozpatrywanej przez Sąd, podatnik we wniosku o wydanie interpretacji wskazał, że dokona zwrotu części ceny, która została pobrana z powodu zastosowania niewłaściwej (zawyżonej) stawki VAT osobom prywatnym, dla których zostały wystawione faktury, a w przypadku osób, dla których został wystawiony wyłącznie paragon, a podatnik nie ma możliwości ustalenia danych nabywcy i dokonania zwrotu, to kwota zwrotu różnicy podatku zostanie zaliczona do jego przychodów. NSA uznał, że w przypadku zawyżenia stawki VAT podatnikowi nie przysługuje prawo do korekty VAT od sprzedaży zaewidencjonowanej wyłącznie w kasie fiskalnej, jeżeli nie zamierza on zwracać nabywcy nienależnie pobranego podatku.

Odmienne od powyższego stanowisko zaprezentował natomiast NSA m.in. w najnowszych wyrokach z dnia 17 marca 2022 r. sygn. akt I FSK 1295/18, sygn. akt I FSK 1068/18, sygn. akt I FSK 1300/18.

W pierwszym orzeczeniu NSA oddalił skargę kasacyjną organu podatkowego na wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 listopada 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 3101/16. W orzeczeniu tym WSA wyjaśnił, że z uwagi na to, iż konstrukcja oraz stosowane – wymagane przepisami prawa – zabezpieczenia kasy fiskalnej nie stwarzają technicznych możliwości przeprowadzenia korekty informacji zapisanych w jej pamięci, korekta taka wymaga innego sposobu udokumentowania, tj. zaprowadzenia odrębnej ewidencji oraz posiadania dowodów potwierdzających zdarzenie będące przyczyną korekty i kwotę korekty. Zdaniem Sądu, zaprowadzenie takiej ewidencji jest możliwe i gwarantuje sprawdzalność dokonywanych korekt przez administrację podatkową. Nie jest przy tym przeszkodą brak oryginału paragonu fiskalnego wydanego nabywcy, który jest wymagany przy korektach powodowanych „oczywistymi pomyłkami”. Dowodzenie istnienia błędu na podstawie innych dokumentów niż oryginał paragonu nie jest więc sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa. WSA ponadto wskazał, że skoro przyczyną korekty sprzedaży była jedynie zmiana (zmniejszenie) stawki VAT, to powinna być zmieniona jedynie stawka podatku VAT, bez wzruszania kwoty netto.

Natomiast w wyroku z dnia 4 czerwca 2020 r., sygn. akt I SA/Rz 263/20 (orzeczenie nieprawomocne), WSA w Rzeszowie wyjaśnił, że kwestia możliwości skorygowania sprzedaży zaewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej, w przypadku stosowania zawyżonej stawki VAT, była przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego, który zaakceptował możliwość dokonania takiej korekty przez podatnika, stwierdzając, że nie można odmówić stronie prawa do korekty wówczas, gdy rozliczenie podatku jest niezgodne z obowiązującymi przepisami ustawy o VAT. Przykładowo WSA przywołał wyrok NSA z dnia 27 września 2018 r., sygn. akt I FSK 1752/16, w którym Sąd uznał, że powstały wskutek tego przychód opodatkowany będzie podatkiem dochodowym.

Jak można zauważyć, orzecznictwo sądów administracyjnych na temat prawa do korygowania zawyżonej wartości podstawy opodatkowania i podatku należnego przy sprzedaży dokumentowanej paragonami fiskalnymi jest niejednolite. Jednak w orzecznictwie tym przeważa stanowisko, że w przypadku nadpłaty nie ma konieczności wykazania uszczerbku majątkowego, jaki poniósł podatnik w związku z nadpłaceniem lub zapłaceniem nienależnie podatku. Jak podkreślają bowiem sądy, żaden z przepisów Ordynacji podatkowej dotyczący nadpłaty, nie zawiera odniesień do przesłanki uszczerbku majątkowego czy zubożenia po stronie podatnika jako warunku roszczenia o zwrot nadpłaty. Warunkiem uznania wpłaty podatku za nadpłatę jest „nadpłacenie” lub „zapłacenie nienależne” podatku, bez konieczności badania czy wykazania przez podatnika poniesienia z tego tytułu uszczerbku majątkowego.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931),

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.),

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29.04.2019 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. z 2021 r. poz. 1625).

Źródło: gofin.pl, Gazeta Podatkowa nr 37 (1912) z dnia 9.05.2022

Autor: Aleksandra Węgielska