W naszym kraju coraz popularniejsze jest realizowanie płatności w formie innej niż ta gotówkowa. W ciągu ostatnich lat usługi bankowe bardzo się rozwinęły. Klienci oczekują wprowadzania nowoczesnych i wygodnych sposobów dokonywania płatności. Płatności mobilne, czyli realizowanie transakcji przy użyciu smartfonów są już powszechnie stosowane w naszym kraju, a banki wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, wprowadzają coraz bardziej nowoczesne i innowacyjne rozwiązania, do których należą Blik, Google Pay, HCE i wiele innych. Czy prężny rozwój płatności bezgotówkowych wyprze tradycyjny sposób realizowania transakcji a w związku z tym ze strony sprzedawcy nastąpi odmowa przyjęcia płatności gotówką? Czy osoba prowadząca działalność gospodarczą może odmówić przyjęcia płatności w formie gotówkowej za sprzedane towary bądź usługi?
Jakie metody płatności są dostępne dla konsumentów?
Zgodnie z art. 32 ustawy o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. z 2020 roku poz. 2027) znaki pieniężne emitowane przez NBP w postaci monet i banknotów są prawnymi środkami płatniczymi w Polsce. Oznacza to, że konsument może zrealizować płatność w formie gotówkowej lub bezgotówkowej, czyli elektronicznie np. z wykorzystaniem karty płatniczej. Z przepisów tych nie wynika jednak wprost obowiązek przyjmowania płatności gotówkowych za oferowane przez przedsiębiorców na rzecz konsumentów towary czy usługi. Do tej pory dopuszczalne było przyjmowanie wyłącznie płatności bezgotówkowych, o ile przedsiębiorca przed dokonaniem transakcji przedstawił stosowną informację potencjalnemu klientowi o nieakceptowaniu gotówki jako formy zapłaty za sprzedawany towar bądź świadczoną usługę np. poprzez umieszczenie takiej informacji w widocznym miejscu na witrynie sklepowej.
Należy zwrócić uwagę, że nie wszyscy obywatele posiadają rachunki płatnicze i wykorzystują bezgotówkowe formy płatności, przez co brak akceptacji gotówki w niektórych punktach oferujących towary lub usługi na rzecz konsumentów może spowodować, że osoby realizujące płatności wyłącznie w formie gotówkowej nie będą w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych, a taka sytuacja jest niedopuszczalna prawnie i społecznie. W związku z tym ustawodawcy zdecydowali się na wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, obligujących przedsiębiorców kierujących ofertę zawarcia umowy sprzedaży lub świadczenia usług do ogółu konsumentów, do akceptacji płatności w formie gotówkowej znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP. Zapewnienie konsumentom możliwości zapłaty gotówką za nabywane towary lub usługi chroni ich interesy.
Czy odmowa przyjęcia płatności gotówką jest zasadna?
5 listopada 2021 roku weszły w życie przepisy Ustawy z dnia 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o usługach płatniczych. Celem ustawy jest uregulowanie statusu prawnego akceptacji znaków pieniężnych emitowanych przez NBP. Na mocy nowych regulacji prawnych akceptant nie może uzależniać zawarcia z konsumentem umowy o świadczenie usługi lub umowy sprzedaży towaru od dokonania zapłaty w formie bezgotówkowej ani odmówić przyjęcia zapłaty od konsumenta znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP.
Pojęcie akceptanta zostało zdefiniowane w ustawie o usługach płatniczych. Akceptantem nazywamy odbiorcę innego niż konsument, na którego rzecz agent rozliczeniowy świadczy usługę płatniczą. Jest to podmiot przyjmujący płatności kartą, a więc wyrażający zgodę, aby za sprzedawane przez niego towary lub usługi, nabywca mógł realizować płatność z wykorzystaniem karty płatniczej.
Art. 59ea ust. 1 ustawy o usługach płatniczych
„Akceptant nie może uzależniać zawarcia z konsumentem umowy o świadczenie usługi lub umowy sprzedaży towaru od dokonania zapłaty w formie bezgotówkowej ani odmówić przyjęcia zapłaty od konsumenta znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP”.
Dodanie w ustawie o usługach płatniczych art. 59 ea wyklucza możliwość ograniczenia przez akceptantów oferty zawarcia umowy sprzedaży lub świadczenia usług do konsumentów realizujących płatność wyłącznie w formie bezgotówkowej. Akceptant nie ma prawa odmówić konsumentowi możliwości zapłaty gotówką. Oznacza to, że każda oferta zawarcia umowy sprzedaży lub świadczenia usług skierowana przez akceptanta do ogółu konsumentów musi przewidywać uregulowanie płatności zarówno w formie bezgotówkowej, jak i gotówkowej. Każdy przedsiębiorca zapewniający w swoim punkcie możliwość realizowania płatności przy użyciu kart płatniczych jest zatem zobligowany do przyjmowania płatności gotówkowych, w razie gdy konsument wyrazi chęć uregulowania płatności gotówką.
Nowelizacja ustawy o usługach płatniczych wyklucza nakładanie i pobieranie dodatkowych opłat za przyjmowanie płatności gotówkowej. Nowe regulacje prawne nie dają także prawa do różnicowania ceny w zależności od realizowanej formy zapłaty.
Art. 59ea ust. 3 ustawy o usługach płatniczych
„Akceptant nie może nakładać ani pobierać opłat z tytułu przyjmowania zapłaty znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP, ani różnicować ceny w zależności od formy zapłaty”.
Czy nakaz przyjęcia gotówki obowiązuje bezwarunkowo?
Nakaz realizacji płatności w formie gotówkowej nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Nowe przepisy dopuszczają pewne wyłączenia z obowiązku przyjęcia gotówki, a mianowicie:
- do działalności prowadzonej przez internet;
- w miejscu prowadzenia działalności bez obecności personelu;
- w trakcie imprezy masowej, o ile stosowna informacja o płatnościach wyłącznie w formie bezgotówkowej zostanie zamieszczona w regulaminie tej imprezy;
do jednorazowej transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, której wartość jest równa przeciętnemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłaszanemu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego lub większa od niego.
Źródło: poradnikprzedsiebiorcy.pl
Autor: Karolina Szopa
