Ulga rehabilitacyjna znalazła się w programie zmian podatkowych zawartych w Polskim Ładzie. Ustawodawca planuje m.in. rozszerzenie katalogu wydatków uprawniających do tej preferencji podatkowej. Jakie dokładnie zmiany mają się pojawić od 2022 r.?
Ulga rehabilitacyjna – zmiany
Zmiany przewiduje projekt ustawy podatkowej przygotowany w ramach Polskiego Ładu, która został opublikowany w dniu 26 lipca 2021 r. Chodzi o projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.
Jednym z elementów tej rozbudowanej nowelizacji przepisów podatkowych są zmiany dotyczące regulacji normujących ulgę rehabilitacyjną w ustawie PIT. Poszerzeniu ulegnie katalog wydatków uprawniających do ulgi, a szereg przepisów zostanie doprecyzowanych przez ustawodawcę. O czym poniżej.
Ulga rehabilitacyjna – stan obecny
Przypomnijmy, że ulga rehabilitacyjna jest obecnie uregulowana w art. 26 ust. 1 pkt 6, ust. 7 pkt 4, ust. 7a-7g ustawy PIT. Przysługuje osobom niepełnosprawnym bądź podatnikom mającym na utrzymaniu osoby niepełnosprawne. Dla celów ulgi uznaje się, że osoba jest na utrzymaniu, jeżeli jej roczny dochód nie przekracza dwunastokrotności kwoty renty socjalnej określonej w ustawie o rencie socjalnej, w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego. Przy czym do dochodów tych nie zalicza się alimentów na rzecz dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy PIT, świadczenia uzupełniającego otrzymanego na podstawie przepisów o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, zasiłku pielęgnacyjnego oraz kwoty dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów.
Katalog wydatków, które podlegają odliczeniu zawiera art. 26 ust. 7a ustawy PIT. Są to wydatki nielimitowane i limitowane górnym, bądź dolnym limitem.
Do wydatków nielimitowanych należą wydatki poniesione na:
– adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (pkt 1),
– przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (pkt 2),
– zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego (pkt 3),
– zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (pkt 4),
– odpłatny pobyt na turnusie rehabilitacyjnym (pkt 5),
– odpłatny pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne (pkt 6),
– opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa (pkt 9),
– opłacenie tłumacza języka migowego (pkt 10),
– kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia (pkt 11),
– odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne: (a) osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego, (b) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16, również innymi niż karetka środkami transportu,
– odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem: (a) na turnusie rehabilitacyjnym, (b) w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, zakładach rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych, (c) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia (pkt 15).
Do wydatków limitowanych zalicza się wydatki poniesione na:
– opłacenie przewodników osób niewidomych zaliczonych do I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa – maksymalna kwota odliczenia w roku podatkowym wynosi 2 280 zł (pkt 7),
– utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, tj. odpowiednio wyszkolonego i specjalnie oznaczonego psa, np. psa przewodnika osoby niewidomej lub niedowidzącej czy psa asystenta osoby niepełnosprawnej ruchowo, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym – maksymalna kwota odliczenia w roku podatkowym wynosi 2 280 zł (pkt 8),
– leki, jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki stale lub czasowo. W tym przypadku odliczeniu podlegają wydatki w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy wydatkami faktycznie poniesionymi w danym miesiącu a kwotą 100 zł (pkt 12),
– używanie samochodu osobowego stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia – maksymalna kwota odliczenia w roku podatkowym wynosi 2 280 zł (pkt 14).
Odliczeniu nie podlegają wydatki (chociażby wymienione w katalogu), które w całości zostały sfinansowane ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo w całości zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.
Wysokość wydatków ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Może to być np. faktura, rachunek, dowód wpłaty na poczcie lub potwierdzenie przelewu bankowego, o ile wynika z nich kto, kiedy, komu, ile oraz za co zapłacił.
Jedynie w przypadku wydatków limitowanych związanych nie jest wymagane posiadanie dokumentów stwierdzających wysokość wydatków. Jednakże na żądanie organów podatkowych podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika, czy okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego.
Ulga rehabilitacyjna z szerszym katalogiem wydatków
Projekt podatkowy w ramach Polskiego Ładu przewiduje zmiany w zakresie przepisów normujących ulgę rehabilitacyjną adresowaną do osób niepełnosprawnych oraz osób mających na utrzymaniu bliskie osoby niepełnosprawne polegającą na modyfikacji (doprecyzowaniu) i dodaniu nowych tytułów (wydatków) uprawniających do odliczenia (art. 26 ust. 7a i 7f ustawy PIT). Co się zmieni?
Dodanie pkt 2a w art. 26 ust. 7a ustawy PIT
Na podstawie tego przepisu odliczeniu od podstawy opodatkowania będą podlegały wydatki na zakup, naprawę lub wypożyczenie wyrobów medycznych wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia wydanego na podstawie art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U z 2020 r. poz. 357, z późn. zm.) oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem, z wyjątkiem pieluchomajtek, pieluch anatomicznych, chłonnych majtek, podkładów i wkładów anatomicznych, gdyż te zostaną objęte odrębnym tytułem odliczenia (dodanie pkt 3a w art. 26 ust.7a ustawy PIT).
Nadanie nowego brzmienia pkt 3 w art. 26 ust. 7a ustawy PIT
W obecnym stanie prawnym przepis stanowi podstawę prawną do odliczenia wydatków poniesionych na zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego.
Dzięki nowemu brzmieniu odliczeniu będą podlegały wydatki podatnika poniesione również na wypożyczenie takiego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych oraz wydatki na zakup, naprawę lub wypożyczenie wyposażenia umożliwiającego używanie tych przedmiotów. Przepis dotyczy sprzętu niewymienionego w wykazie obejmującym wyroby medyczne, gdyż wydatki poniesione na zakup, naprawę lub wypożyczenie wyrobów medycznych, zawartych w tym wykazie, podlegać będą odliczeniu na podstawie dodawanego pkt 2a w art. 26 ust. 7a ustawy PIT.
Dodanie pkt 3a w art. 26 ust. 7a ustawy PIT
Na podstawie dodawanego punktu odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej będą podlegały wydatki poniesione na pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, chłonne majtki podkłady i wkłady anatomiczne. Odliczenie to będzie limitowe kwotą 2 280 zł, analogicznie, jak przewidują to inne tytuły odliczeń określone w art. 26 ust. 7a ustawy PIT, tj. pkt 7 (opłacenie przewodników), 8 (utrzymanie psa asystującego) i pkt 14 (używanie samochodu osobowego).
Wprowadzenie limitu odliczenia wynika z faktu, że środki wymienione w tym przepisie mogą być również stosowane przez osoby niemające statusu osoby niepełnosprawnej. Wskazany limit wykluczy zatem możliwość wykorzystania odliczenia na wydatki ponoszone na ten cel w celu wykorzystania zakupionych środków przez inne osoby (np. członków rodziny).
Należy także mieć na uwadze, że osoby ponoszące wydatki na ten cel mogą skorzystać z ich refundacji. Podstawę prawną do jej uzyskania stanowi ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 357, z późn. zm.).
Ulga podatkowa będzie stanowiła dodatkowe finansowe zabezpieczenie „na wypadek”, gdyby nie wszystkie wydatki na ten cel zostały osobie niepełnosprawnej zrefundowane.
Ulga rehabilitacyjna – zmiany doprecyzowujące przepisy
Zmiana brzmienia pkt 6 i dodanie pkt 6a i 6b w ust. 7a w art. 26 ustawy PIT
Zmiany polegające na nadaniu nowego brzmienia pkt 6 w ust. 7a art. 26 ustawy PIT oraz dodaniu dwóch punktów 6a i 6b mają przede wszystkim charakter porządkujący.
Polegają one na wyodrębnieniu z dotychczasowego brzmienia pkt 6 odpłatności za zabiegi rehabilitacyjne i wprowadzeniu tego wydatku do odrębnego przepisu, tj. do dodanego pkt 6b w ust. 7a art. 26 ustawy PIT. W praktycznym stosowaniu obecnego brzmienia pkt 6 w ust. 7a art. 26 spotykano nieuzasadnione przypadki ograniczania prawa do odliczenia wydatków na zabiegi rehabilitacyjne jedynie w sytuacji, gdy zabiegi te były realizowane w zakładach wymienionych w pkt 6.
Umieszczenie tego odliczenia w odrębnej jednostce redakcyjnej (w pkt 6b w art. 26 ust. 7a ustawy PIT) wykluczy takie wątpliwości.
Natomiast nowy pkt 6a w ust. 7 art. 26 wprowadza nowy tytuł odliczenia umożliwiający uwzględnienie w rozliczeniu podatkowym również wydatków za pobyt opiekuna przebywającego wraz z osobą niepełnosprawną – zaliczoną do grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacji leczniczej. Dotychczas odliczeniu podlegały jedynie wydatki poniesione na pobyt na turnusie rehabilitacyjnym i w tych zakładach jedynie osób niepełnosprawnych.
Zmiana brzmienia pkt 12 w art. 26 ust. 7a ustawy PIT
Zmiana brzmienia wyeliminuje wątpliwości co do pojęcia „lek” użytego w tym przepisie. Obecnie brak jest odwołania do przepisów ustawy – Prawo farmaceutyczne, co prowadzi do sporów podatników z organami podatkowymi. Wprowadzenie doprecyzowania, że chodzi o leki w rozumieniu ustawy – Prawo farmaceutyczne, da podatnikom pewność, co do intencji ustawodawcy i zmniejszy liczbę postępowań podatkowych w zakresie ulgi rehabilitacyjnej.
Zmiana brzmienia wstępu do wyliczenia w pkt 13 w art. 26 ust. 7a ustawy PIT
Zmiana brzmienia pozwoli na odliczenie wszelkich wydatków poniesionych na przewóz osoby niepełnosprawnej i dzieci niepełnosprawnych do lat 16, nie tylko związanych z przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, co przewiduje obecna dyspozycja zmienianego przepisu. Zaproponowana zmiana ostatecznie porządkuje przepisy dotyczące wydatków na przejazdy osób niepełnosprawnych. Przepis dostosowuje zmienianą regulację do przepisu normującego używanie własnych samochodów osobowych przez osoby niepełnosprawne (art. 26 ust. 7a pkt 14 ustawy PIT). Po zmianie, podobnie jest to w przypadku używania własnego samochodu, odliczenie będzie możliwe bez względu na cel, któremu miał służyć przewóz osoby niepełnosprawnej.
Dodanie lit. d w pkt 15 w ust. 7a art. 26 ustawy PIT
Zmiana ma charakter dostosowawczy związany z umożliwieniem odliczenia również wydatków za pobyt opiekuna przebywającego wraz z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacji leczniczej – dodanie pkt 6a w art. 26 ust. 7a ustawy PIT.
Proponowana zmiana – konsekwentnie do zmian zaproponowanych w dodawanym pkt 6a w art. 26 ust. 7a ustawy PIT – umożliwia odliczenie wydatków poniesionych na odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego poniesione na rzecz opiekuna osoby niepełnosprawnej – zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – udającego się wraz ze swoim podopiecznym na turnus rehabilitacyjny lub do zakładu lecznictwa uzdrowiskowego i do zakładu rehabilitacji leczniczej.
Nadanie nowego brzmienia zdania drugiego w ust. 7e w art. 26 ustawy PIT
Przepis ten normuje limit dochodowy dotyczący dochodu osoby niepełnosprawnej, którego nieprzekroczenie oznacza, że osoba ta pozostaje na utrzymaniu innej bliskiej osoby.
Należy dodatkowo wyjaśnić (bo norma ta była czasami mylnie odczytywana), że przepis ten nie pozbawia prawa do odliczenia wydatków poniesionych na cele rehabilitacyjne przez samą osobę niepełnosprawną (jeżeli takie wydatki poniosła).
Norma ta przyznaje natomiast prawo do odliczenia wydatków poniesionych przez inną osobę o ile są to wydatki na cele rehabilitacyjne na rzecz współmałżonka, dzieci własnych i przysposobionych, dzieci obcych przyjętych na wychowanie, pasierbów, rodziców, rodziców współmałżonka, rodzeństwa, ojczyma, macochy, zięciów i synowych pod tym warunkiem, że dochody osoby niepełnosprawnej nie przekraczają dwunastokrotności kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.
Niezmiernie istotne jest również, że do dochodów tych nie zalicza się alimentów na rzecz dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy PIT, świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 100a ustawy PIT, zasiłku pielęgnacyjnego oraz kwoty dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów.
Przy czym kwota dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów nie jest zaliczana do omawianego dochodu osoby niepełnosprawnej nie na podstawie przepisów ustawy PIT (tj. ust. 7e w art. 26 ustawy PIT) ale na podstawie odrębnej regulacji, tj. art. 8 pkt 1 ustawy z dnia 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. poz. 321).
Takie rozwiązanie legislacyjne było uzasadnione w przypadku, gdy ww. dodatkowe świadczenie było przyznawane jednorazowo na podstawie „incydentalnej” regulacji. Miało to miejsce w przypadku ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o jednorazowym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów w 2019 r. (Dz. U. poz. 743) – art. 8 pkt 1 tego aktu prawnego.
Obecnie jednak „trzynasta emerytura”, na mocy powołanej ustawy z dnia 9 stycznia 2020 r., na stałe weszła do systemu prawnego. Uzasadnione jest zatem dokonanie odpowiedniej zmiany w przepisach ustawy PIT. Zasadą jest bowiem, że regulacje dotyczące podatku dochodowego powinny znajdywać się w jednym akcie prawnym dotyczącym ściśle tej kwestii, tj. w ustawie PIT.
Od razu należy zatem wskazać, że konsekwencją tej zmiany jest zawarta w projekcie norma, która w art. 8 ustawy z dnia 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów uchyla pkt 1.
Dodanie nowego lit. aa w pkt 1 w ust. 7f w art. 26 ustawy PIT
Na mocy obecnie obowiązującej regulacji ilekroć w przepisach ust. 7a jest mowa o osobach zaliczonych do I grupy inwalidztwa – należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji.
Obecnie brzmienie przepisu budzi wątpliwości interpretacyjne że dotyczy on wyłącznie tych osób niepełnosprawnych, których obejmie ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53, z późn. zm.). Ustawa ta w regulacjach dotyczących I grupy inwalidztwa odnosi się „dwuczłonowo” do całkowitej niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji.
Natomiast w przepisach dotyczących ubezpieczenia społecznego rolników I grupa inwalidztwa jest określana „jednoczłonowo” wyłącznie poprzez „niezdolność do samodzielnej egzystencji”.
Celem omawianej normy jest uwzględnienie wprost w przepisach normujących ulgę rehabilitacyjną postanowień art. 6 pkt 11a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2020 r. poz. 174, z późn. zm.). Przepis ten stanowi, że stwierdzenie na podstawie tej ustawy niezdolności do samodzielnej egzystencji oznacza zaliczenie do I grupy inwalidów.
Pozwoli to na wyeliminowanie ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych.
Źródło: infor.pl
Autor: Adam Kuchta
