Po zawarciu umowy o pracę pracodawca generalnie opłaca za pracownika składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne do ZUS. Jeśli pracownik przed podjęciem zatrudnienia posiadał status bezrobotnego i spełniał wymagane przepisami warunki, to pracodawca przez pewien okres nie opłaca za niego składek na FP (w tym FS) i FGŚP.
Zasady opłacania składek na FP, FS i FGŚP
Zasadniczo składkę na Fundusz Pracy (FP) opłacają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby m.in. pozostające w stosunku pracy. Ustala się ją od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej rocznego ograniczenia). Z tym że nalicza się ją dopiero wtedy, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe wynosi, w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2022 r. – 3.010 zł). Ta sama zasada dotyczy składki na Fundusz Solidarnościowy (FS), ponieważ do obowiązkowych składek na ten fundusz stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na FP. W efekcie składka na FS jest należna za osoby, za które płatnik opłaca składki na FP.
Natomiast składkę na FGŚP płatnik ustala od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych (bez stosowania jej rocznego ograniczenia). Jednak jest ona należna bez względu na wysokość uzyskiwanego przez ubezpieczonego w danym miesiącu oskładkowanego przychodu. Pracodawca nalicza ją i opłaca za pracownika, tj. osobę fizyczną, która zgodnie z przepisami polskiego prawa m.in. pozostaje z nim w stosunku pracy lub wykonuje pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z Kodeksem cywilnym, stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Wyjątek dotyczy pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.
Bez składek za zatrudnionych młodych bezrobotnych
W przypadku gdy pracodawca zatrudni na podstawie umowy o pracę osobę bezrobotną, która nie ma ukończonego 30. roku życia, może skorzystać ze zwolnienia z opłacania za nią składek na FP (w tym FS) i FGŚP. Ulga taka przysługuje pracodawcy z tytułu zatrudnienia takiej osoby, jako bezrobotnej, na podstawie skierowania z urzędu pracy. Prawo do niej pracodawca zachowuje wtedy przez okres 12 miesięcy. Wynika to z art. 104c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz art. 9c ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.
Okres 12-miesiecznego zwolnienia liczy się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została zawarta umowa o pracę z osobą bezrobotną.
Pracodawca nie nalicza składek na FP (w tym FS) i FGŚP od wszelkich wypłat dokonanych w miesiącu, od którego obowiązuje zwolnienie.
Jak wskazał ZUS na swojej stronie internetowej (www.zus.pl) w poradniku pt. „Zasady opłacania składek na FP, FGŚP, FEP oraz FS”, prawo do tej ulgi ma również pracodawca, który pomimo braku skierowania do pracy zatrudnił bezrobotnego po odbyciu stażu. Będzie tak jednak wtedy, gdy w dokumencie dotyczącym zorganizowania stażu dla osoby bezrobotnej pracodawca zobowiązał się do jej zatrudnienia po zakończeniu stażu. Jak wyjaśnił ZUS we wspomnianym poradniku: „(…) za równoznaczne ze skierowaniem do pracy uznaje się bowiem skierowanie na staż, o ile we wniosku o zorganizowanie stażu w umowie w przedmiocie zorganizowania stażu, bądź w jakimkolwiek innym dokumencie dotyczącym zorganizowania stażu dla wskazanej osoby bezrobotnej, pracodawca zobowiąże się do jej zatrudnienia po odbyciu stażu (…)”.
Pracodawca korzystający ze zwolnienia z opłacania składek na FP (w tym FS) i FGŚP za zatrudnioną osobę bezrobotną do 30. roku życia powinien pamiętać o tym, że ulga ta:
a) przysługuje tylko w odniesieniu do:
– zatrudnionych pracowników skierowanych do pracy przez powiatowy urząd pracy, którzy w dniu nawiązania stosunku pracy nie mają ukończonych 30 lat, a więc dzień nawiązania stosunku pracy musi być wcześniejszy niż dzień 30. urodzin,
– pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy (nie obejmuje ona przychodów uzyskiwanych z tytułu świadczenia pracy na podstawie umów o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, przez pracowników, którzy dodatkowo zawarli takie umowy z własnym pracodawcą lub jeżeli w ramach takich umów praca wykonywana będzie na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy),
b) nie ustaje – gdy w trakcie jej trwania pracownik osiągnął 30. rok życia,
c) ma zastosowanie do kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania rocznego jej ograniczenia wypłaconych (postawionych do dyspozycji pracownika) w okresie przysługującego zwolnienia (bez znaczenia jest to, za jaki okres te wynagrodzenia są należne).
Ponadto w sytuacji:
a) gdy ze skierowanym bezrobotnym, który nie skończył 30 lat, zawarta zostanie umowa na okres krótszy niż 12 miesięcy, po której bezpośrednio (bez dnia przerwy) zawierana jest kolejna umowa o pracę, kontynuowanie w ramach kolejnej umowy zwolnienia z obowiązku opłacania składek na FP (w tym FS) i FGŚP aż do upływu 12-miesięcznego okresu jest możliwe, jeśli w momencie nawiązania stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zatrudniana osoba spełnia warunek wieku, czyli nie skończyła 30 lat,
b) przejęcia pracowników w trybie art. 231 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.), pracodawca przejmujący nabywa prawo do kontynuowania 12-miesięcznego okresu zwolnienia z obowiązku opłacania składek za przejętych pracowników, w stosunku do których poprzedni pracodawca korzystał z takiego zwolnienia.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2021 r. poz. 1100 ze zm.),
Ustawa z dnia 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2020 r. poz. 7).
Źródło: gofin.pl, Gazeta Podatkowa nr 24 (1899) z dnia 24.03.2022
Autor: Aneta Dąbrowska
