Odroczenie terminu to sposób na zyskanie więcej czasu na realizację obowiązków podatkowych, np. zapłatę podatku czy złożenie deklaracji. Taka pomoc jest udzielana na wniosek podatnika w przypadkach uzasadnionych jego ważnym interesem lub interesem publicznym. Odroczeniu nie podlegają terminy przedawnienia.
Odroczenie płatności
Odroczenie terminu płatności podatku (po jego upływie możliwe jest odroczenie zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę) to jedna z ulg w spłacie zobowiązania podatkowego.
Podstawą przyznania ulgi jest istnienie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. Podatnik musi wykazać istnienie przynajmniej jednej z tych przesłanek, składając odpowiednio umotywowany i poparty dowodami wniosek. Dowodami mogą być: zaświadczenie o statusie osoby bezrobotnej, dokumenty potwierdzające konieczność ponoszenia wydatków na leczenie, rachunki dokumentujące wydatki na utrzymanie itp.
Osoby i podmioty prowadzące działalność gospodarczą są zobligowane do spełnienia dodatkowych wymogów. W ich przypadku brane są pod uwagę również regulacje dotyczące pomocy publicznej. Przedsiębiorcy mogą otrzymać ulgę: niestanowiącą pomocy publicznej, stanowiącą pomoc de minimis (w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego) lub stanowiącą pomoc publiczną na cele wskazane w art. 67b § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Podatnik musi określić we wniosku, o jaką ulgę się ubiega, a także przedłożyć wymagane w związku z tym dokumenty.
Wniosek rozpatrywany jest w trybie postępowania podatkowego. Urząd skarbowy może wezwać podatnika do uzupełnienia podania, złożenia wyjaśnień czy dostarczenia dodatkowych dokumentów. Ulga przyznawana jest, na zasadzie uznaniowości, w formie decyzji. Podaje się w niej nowy termin płatności podatku. Wskazuje tak art. 49 § 1 Ordynacji podatkowej. Nieuiszczenie całej kwoty objętej odroczeniem przed upływem nowego terminu płatności skutkuje wygaśnięciem decyzji przyznającej ulgę. Wygasa ona w całości. Rezultatem jest powrót do stanu sprzed udzielenia ulgi. Terminem płatności podatku wynikającego z wygasłej decyzji staje się termin obowiązujący przed jej wydaniem (ustawowy) – i od tego dnia biegną odsetki za zwłokę.
Terminy materialne
Inne terminy materialnoprawne wynikające z przepisów prawa podatkowego podlegają odroczeniu na podstawie art. 48 Ordynacji podatkowej. Terminem materialnoprawnym jest okres, w którym może nastąpić ukształtowanie praw i obowiązków podatnika (płatnika) w zakresie zobowiązań podatkowych, np. termin do złożenia zeznania podatkowego.
Urząd skarbowy może odroczyć termin na wniosek podatnika. Nie zrobi tego z własnej inicjatywy (z urzędu). Przesłanką odroczenia jest ważny interes podatnika lub interes publiczny. Podatnik musi we wniosku wskazać okoliczności przemawiające za wyznaczeniem innej – indywidualnej – daty. Powodem dostarczenia rozliczenia po terminie może być np. choroba lub utrata dokumentacji podatkowej w wyniku zdarzeń losowych. Dobrze jest dołączyć potwierdzające to dowody. Wniosek można złożyć w formie papierowej lub przesłać przez internet, np. korzystając z pisma ogólnego w serwisie e-Urząd Skarbowy. Należy jednocześnie pamiętać, że niemożliwe jest odroczenie terminu, który już upłynął.
W przypadku gdy wymóg zapłaty podatku jest związany z obowiązkiem przekazania deklaracji lub zeznania podatkowego, a termin złożenia deklaracji lub zeznania podatkowego zostanie odroczony, kwotę wynikającą z takiego rozliczenia można uregulować bez odsetek za zwłokę do dnia, do którego został odroczony termin jego złożenia. Dopiero w razie nieuiszczenia w tym czasie podatku płaci się odsetki za zwłokę. Zostaną one naliczone za okres od dnia następnego po upływie terminu, do którego odroczono termin złożenia deklaracji lub zeznania podatkowego, do dnia wpłaty wymaganej kwoty. Przewiduje to § 6 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz. U. z 2021 r. poz. 703).
Katalog wyjątków
Nie każdy termin wynikający z prawa podatkowego może być odroczony.
Odroczeniu nie podlegają terminy materialnoprawne wymienienie w katalogu zawartym w art. 48 § 1 Ordynacji podatkowej. Są to terminy: przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe, przedawnienia zobowiązania podatkowego oraz należności płatników, zwrotu nadpłaty podatku, złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty lub zwrot nadpłaty, wystąpienia o zwrot nadpłaty, wystawienia i przechowywania rachunków, wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej za cudze zaległości podatkowe oraz przedawnienia zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej.
Wyjaśnienia wymaga również kwestia odroczenia terminu do wniesienia uwag do protokołu kontroli podatkowej. Kontrolowany, który nie zgadza się z ustaleniami protokołu, może w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia, wskazując równocześnie stosowne wnioski dowodowe. Wspomniany termin ma złożony charakter. NSA w wyroku z dnia 6 października 2017 r., sygn. akt II FSK 2445/15, uznał go za termin prawa materialnego. NSA w wyroku z dnia 24 października 2018 r., sygn. akt II FSK 2312/18, zakwalifikował go jako termin procesowy. Termin procesowy przewidziany jest do dokonania określonych czynności w toku procedur podatkowych, np. do wniesienia odwołania od decyzji. Nie podlega odroczeniu. Może być – jeżeli nie zostanie dotrzymany – przywrócony.
Niezależnie jednak od tego, jaki charakter (materialny czy procesowy) zostanie przypisany terminowi wniesienia zastrzeżeń do protokołu, w kontroli podatkowej nie stosuje się przepisów dotyczących odroczenia terminu ani przepisów o przywróceniu terminu. Art. 292 Ordynacji podatkowej, który wskazuje przepisy mające zastosowanie do kontroli podatkowej, nie odsyła do rozdziału 4 działu III Ordynacji podatkowej zawierającego regulacje o odroczeniu terminu (art. 48 Ordynacji podatkowej) ani do rozdziału 7 działu IV Ordynacji podatkowej odnoszącego się do przywrócenia niedotrzymanego terminu (art. 162 Ordynacji podatkowej).
| Przesłanki wydania decyzji uznaniowej „(…) zgodnie z aktualnym orzecznictwem sądów administracyjnych są pewne granice uznania administracyjnego, w obrębie których może poruszać się organ podatkowy podejmując decyzję w następstwie wystąpienia przesłanki »ważnego interesu podatnika« lub »interesu publicznego« (…). Prawo podatkowe przewidujące określone ulgi ma za zadanie spełnienie określonych celów społecznych czy ekonomicznych, uznawanych za pożądane. Prawodawca nie może jednak przewidzieć wszystkich możliwych sytuacji, które mogą wystąpić i wówczas to rolą organów podatkowych jest taka wykładnia przepisów w odniesieniu do zaistniałego stanu faktycznego, aby uwzględniała jego cele i założenia. Ograniczanie uprawnień do ulg naruszałoby zasadę równości, która nie może odnosić się tylko do ponoszenia obciążeń publicznoprawnych, ale także do równego dostępu do preferencji podatkowych”.Wyrok NSA z dnia 26 lipca 2022 r., sygn. akt III FSK 1595/21 |
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.)
Źródło: gofin.pl, Gazeta Podatkowa nr 31 (2010) z dnia 17.04.2023
Autor: Małgorzata Żujewska
