W przypadku gdy podatnik dokonujący sprzedaży nie będzie miał technicznej możliwości wpisania numeru identyfikującego (NIP) na paragonie, nabywca powinien zadeklarować w momencie dokonywania zakupu, że nabywa towar lub usługę, jako podatnik – w takiej sytuacji sprzedawca nie powinien rejestrować zakupu na kasie rejestrującej, tylko powinien od razu wystawić fakturę.
1 stycznia 2020 r., weszły w życie znaczące zmiany dotyczące podatku VAT. Sedno zmian sprowadzało się do kwestii wystawiania faktur do transakcji udokumentowanych przy pomocy paragonu fiskalnego. Cel wprowadzonych zmian można wyczytać wprost z uzasadnienia do projektu ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw [1].
Czytamy w nim, że projekt ma na celu zmniejszenie procederu nadużyć związanego, z tzw. „pustymi fakturami” wystawianymi do paragonów fiskalnych. Regulacja jednocześnie ma ukrócić w ostatnim czasie powszechną praktykę wystawiania faktur na podstawie zebranych paragonów pozostawionych przez innych klientów – sytuacja taka była szczególnie widoczna na stacjach benzynowych, gdzie jeszcze do niedawna popularnym było gromadzenie paragonów wystawianych na rzecz innych osób, a następnie występowanie o wystawienie na ich podstawie faktury zbiorczej.
W konkluzji nowe regulacje są kontynuacją zapowiadanej polityki rządu mającej na celu zatrzymanie środków wypływających z polskiego systemu VAT.
Na płaszczyźnie samych przepisów nowelizacja w tym zakresie sprowadzała się do dodania ust. 5-7 do art. 106b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług[2]. O ile sytuacja, w której to paragon jest wystawiany na rzecz osoby niebędącej podatnikiem VAT nie uległa zmianie, o tyle w przypadku wystawienia paragonu na rzecz podatnika VAT, doszło do znaczących obostrzeń. W efekcie na gruncie obecnego stanu prawnego faktura do paragonu, może zostać wystawiona wyłącznie w przypadku, gdy na paragonie zostanie umieszczony NIP nabywcy.
Trzeba zaznaczyć, że wielu podatnik dokonujących sprzedaży objętej nowelizacją nadal korzysta z kas fiskalnych, które nie pozwalają im na umieszczanie NIP nabywcy na wystawianym paragonie. W związku z powyższym nieuniknionym jest pojawienie się licznych problemów oraz wątpliwości interpretacyjnych wśród grona właśnie tych podatników, którzy z różnych powodów nie są w stanie dostosować swoich urządzeń do wymogów zmienionych nowymi przepisami.
Problemy już na starcie
Opisywana problematyka znajduje już odzwierciedlenie w najnowszych interpretacjach fiskusa, min. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 stycznia 2020 r., 0111-KDIB3-2.4012.655.2019.1.SR.
O interpretację indywidualną wystąpiła spółka, której zasadniczym przedmiotem działalności jest świadczenie usług hotelowych i gastronomicznych.
Do dokumentowania sprzedaży spółka wykorzystuje licencjonowany program, który jest skonfigurowany w ten sposób, że cała sprzedaż jest fiskalizowana. W efekcie w przypadku, gdy nabywca jest osobą fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, otrzymuje on paragon fiskalny (drukowany przez drukarkę fiskalną) wraz z pokwitowaniem zapłaty. W przypadku, gdy nabywcą jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą lub podmiot gospodarczy, otrzymuje on wyłącznie fakturę VAT (ze wszystkimi danymi, w tym w szczególności z numerem NIP). Wydrukowany paragon fiskalny zostaje u wnioskodawcy i załączany jest do kopii faktury VAT. Wnioskodawca jednocześnie wskazuje na ograniczenia w dostosowaniu sprzętu i oprogramowania fiskalnego do wymogów zmienionych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Są to między innymi problemy natury technicznej, a przede wszystkim problemy finansowe, spowodowane dużymi kosztami zakupu nowego sprzętu oraz oprogramowania.
W związki z tak przedstawionym stanem faktycznym spółka zadała pytanie czy wystawienie faktury łącznie z wydrukowaniem paragonu fiskalnego niezawierającego numeru NIP nabywcy, który to jest generowany automatycznie, a jednocześnie nie jest przekazywany nabywcy, będzie prawidłowe w świetle przepisów art. 106b ust 5 i 6 ustawy o VAT.
Zasadniczo argumentacja Spółki sprowadzała się do kwestii wykazania prawidłowości jej działania kontekście wykładni celowościowej nowej regulacji, a także jej założeń zawartych w uzasadnieniu do projektu ustawy. W tym zakresie wnioskodawca podniósł, że cele jego działań są zbieżne z tymi obranymi przez ustawodawcę, tj. z zamysłem wyeliminowania sytuacji, w której to faktura zostałaby wystawiona na podstawie paragonu fiskalnego niezawierającego NIP nabywcy. Wskazał także na fakt, że paragon fiskalny faktycznie nigdy nie będzie wręczany nabywcy, który nie będzie miał wiedzy o tym, że został on wystawiony, a więc nie będzie on miał możliwości późniejszego zgłoszenia żądania wystawienia faktury na podstawie takiego paragonu. W efekcie żądanie wystawienia faktury będzie musiało być zgłoszone przed wystawieniem dokumentu sprzedaży, co jest zgodne z zaleceniami uzasadnienia projektu do ustawy nowelizującej.
Ograniczenia techniczne czy stosowane funkcjonalności systemu nie mogą uzasadniać niestosowania przepisów
Organ interpretacyjny nie przychylił się do takiego stanowiska spółki i uznał je za nieprawidłowe. W uzasadnieniu wskazał, że podatnik nie może dowolnie wybierać, czy dokonuje zakupu na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, czy tez występuje w charakterze konsumenta. Jeżeli występuje on, jako podatnik VAT, to informuje o tym sprzedającego oraz przedstawia swój numer NIP, w celu właściwej dokumentacji sprzedaży towarów lub usług tj. fakturą VAT albo paragonem z NIP, pozwalający na późniejsze wystawienie faktury do takiego paragonu. Jednocześnie organ wskazał, że treść art. 106b ust. 5 ustawy o VAT wskazuje, że jeżeli paragon nie zawiera NIP nabywcy, to nie można wystawić do niego faktury, nawet w sytuacji, w której jej wystawienie (ze względów technicznych) odbywa się w tym samym czasie, co wystawienie paragonu, a klient nie jest informowany, że podatnik rejestruje sprzedaż na kasie fiskalnej. Zdaniem fiskusa z treści powyższego przepisu wynika jasno, że przy pomocy kasy fiskalnej podatnicy mogą ewidencjonować wyłącznie sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W efekcie, jeżeli klient w momencie zakupu sygnalizuje, że nabywa towary lub usługi, jako podmiot gospodarczy, to sprzedający, jeżeli z powodów technicznych jego kasa nie może umieścić na paragonie numeru NIP, nie powinien ewidencjonować tej sprzedaży na kasie, lecz wystawić fakturę.
Opinia autora:
Jak widać nowa regulacja, mimo, iż wydaje się być dobrym rozwiązaniem na zmniejszenie, czy też likwidację wyłudzania podatku VAT, na podstawie tzw. „pustych faktur”, to jednak jest bardziej problematyczna dla przedsiębiorców, niż mogło to wynikać z zapowiedzi autorów w uzasadnieniu do projektu ustawy. Fiskus wskazuje jednoznacznie, że w zakresie nowych zmian dotyczących paragonów fiskalnych, ograniczenia techniczne czy stosowane funkcjonalności systemu nie mogą uzasadniać niestosowania przepisów. Niemniej należy wskazać, że przedmiotowe uzasadnienie porusza tę kwestię „W sytuacji, gdy podatnik dokonujący sprzedaży nie będzie miał technicznej możliwości wpisania numeru identyfikującego na paragonie, nabywca powinien zadeklarować w momencie dokonywania zakupu, że nabywa towar lub usługę, jako podatnik – w takiej sytuacji sprzedawca nie powinien rejestrować zakupu na kasie rejestrującej, tylko powinien od razu wystawić fakturę”.
Abstrahując od stopnia realizacji zakładanego celu przez nowe przepisy, niestety, na tę chwilę szereg kas fiskalnych używanych przez przedsiębiorców nie spełnia wymogów wprowadzonych nowymi regulacjami. Trzeba zaznaczyć, że nabycie nowego sprzętu i oprogramowania wiąże się z niebagatelnymi kosztami, a niedokonanie szybkiej wymiany kas na nowe, powoduje, że nie ma możliwości wystawienia faktury do paragonu, w przypadku, gdy nabywcą jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarcza, czy tez podmiot gospodarczy.
Biorąc pod uwagę całokształt zmian w tym zakresie trzeba zauważyć, że nowa regulacja (art. 106b ust. 5 i 6 ustawy o VAT) powoduje niejako „kumulację sankcyjności”, tj. wprowadza sankcje za nadużycia, które są już sankcjonowane w treści innych przepisów (art. 109 w zw. z art. 109a ustawy o VAT). Ustawodawca ustanawiając sankcje w pierwszym z tych przepisów w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na fakturze, jednocześnie nie wyłączył jednoczesnego stosowania art. 109a ustawy o VAT. Sam wymiar sankcji zaś wydaje się być nieproporcjonalnie wysoki, w kontekście tego, że do ewentualnego odliczenia wydatków udokumentowanych „pustą fakturą”, dochodzi przecież po stronie nabywcy, niesprzedającego.
Dodatkowo, odnosząc się do literalnego brzmienia przepisu wskazuje on na to, że podatnik będzie karany już za samo udokumentowanie sprzedaży w sposób sprzeczny z regulacją art. 106b ust. 5 ustawy o VAT, niezależnie od późniejszych następstw tzn. także wtedy, gdy mimo uchybienia strony transakcji prawidłowo rozliczą podatek.
Sławomir Wnuczek
[1] Uzasadnienia do projektu ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1520).
[2] Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106), [„ustawa o VAT”].
Źródło: infor.pl
