Dochody osób fizycznych osiągnięte w 2022 r. będą podlegały opodatkowaniu według zasad obowiązujących na dzień 31 grudnia 2022 r. W przypadku jednak, gdy podatek należny za 2022 r., wynikający z zeznania PIT-37 lub PIT-36, będzie wyższy od hipotetycznego podatku obliczonego przez KAS według „starych” zasad (m.in. z uwzględnieniem ulgi dla klasy średniej) – podatnik otrzyma zwrot powstałej różnicy.
Regulacje obowiązujące w pierwszym półroczu 2022 r.
Z dniem 1 stycznia 2022 r. Polski Ład wprowadził do ustawy o PDOF tzw. ulgę dla klasy średniej. Z ulgi tej mogli korzystać pracownicy oraz przedsiębiorcy opodatkowani według skali podatkowej, osiągający w roku podatkowym przychody/dochody mieszczące się w przedziale od 68.412 zł do 133.692 zł. Polegała ona na odliczaniu od dochodu kwoty ulgi, obliczonej według dość skomplikowanych wzorów (w oparciu o wysokość uzyskanych przychodów/dochodów). Ulga ta została zlikwidowana z dniem 1 lipca 2022 r. mocą przepisów tzw. Polskiego Ładu 2.0, ze skutkiem od początku tego roku (art. 18 ust. 2 tej ustawy). W uzasadnieniu do ustawy zmieniającej wyjaśniono, że:
„(…) Z uwagi na zakres podmiotowy ulgi dla klasy średniej oraz skomplikowany algorytm, w oparciu o który ulga ta jest obliczana (…), preferencja ta od początku budziła kontrowersje. Z omawianego odliczenia nie mogą skorzystać przykładowo emeryci, osoby uzyskujące przychody z działalności wykonywanej osobiście (np. zleceniobiorcy), czy osoby uzyskujące opodatkowane według skali podatkowej przychody z praw majątkowych.
Z kolei rozszerzenie tej preferencji na kolejne grupy podatników byłoby możliwe wyłącznie poprzez wprowadzenie kolejnych skomplikowanych algorytmów. Dlatego proponuje się likwidację tego odliczenia. Nie oznacza to, że ustawa pogarsza, wbrew konstytucyjnym kanonom, sytuację podatkową podatników w trakcie roku podatkowego. (…)”
Zasadniczo likwidację ww. ulgi miała zrekompensować obniżka stawki skali podatkowej z 17% do 12%. Ponadto Polski Ład 2.0 wprowadził przepisy przejściowe, na mocy których, w przypadku gdy podatnik miałby „stracić” na likwidacji ww. ulgi, urząd skarbowy będzie zwracał podatnikowi różnicę między podatkiem należnym za 2022 r. (obliczonym wg „nowych” zasad) a hipotetycznym podatkiem obliczonym według „starych” zasad (m.in. z uwzględnieniem ulgi dla klasy średniej).
Tak też wyjaśniono w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej:
„(…) ustawa (Polski Ład 2.0 – przyp. red.) zawiera także zabezpieczenie, które spowoduje, że podatnicy, którzy stracą na likwidacji tej ulgi (mimo obniżenia stawki), otrzymają zwrot różnicy, czyli kwotę zmniejszającą zobowiązanie, tak aby nowe rozwiązanie nie spowodowało pogorszenia ich prawnopodatkowej sytuacji (przepisy przejściowe).
(…) Hipotetyczny podatek należny umożliwia ustalenie, czy podatnik nie stracił na zmianach wprowadzonych w trakcie roku podatkowego i stanowi podstawę do dokonania „zwrotu kwoty różnicy” w celu zapewnienia zgodności przepisów obowiązujących od 1 lipca 2022 r. z zasadami demokratycznego państwa prawnego (zakazem wprowadzania zmian niekorzystnych dla podatników w trakcie roku podatkowego). (…)”
Hipotetyczny podatek – regulacje przejściowe
Przepisy dotyczące hipotetycznego podatku zostały zawarte w art. 26 ustawy Polski Ład 2.0. Mają one zastosowanie do podatników, którzy w 2022 r. uzyskali podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej, w wysokości od 68.412 zł do 133.692 zł, przy czym w przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą – należy uwzględnić przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodów, z wyłączeniem składek na ubezpieczenia społeczne (pomijamy tu kwestię wspólnego opodatkowania małżonków oraz rozliczenie roczne z uwzględnieniem ulgi na dzieci).
Hipotetyczny podatek należny za 2022 r. oblicza się od przychodów uzyskanych w 2022 r., zgodnie z przepisami ustawy o PDOF w brzmieniu nadanym ustawą Polski Ład 2.0, przy czym:
- uwzględnia się ulgę dla klasy średniej w brzmieniu z dnia 30 czerwca 2022 r. oraz
- uwzględnia się skalę podatkową z dnia 30 czerwca 2022 r.
Kwotę do zwrotu traktuje się na równi z nadpłatą, o której mowa w art. 72 § 1 Ordynacji podatkowej. Zasadniczo urząd skarbowy będzie informował podatnika o kwocie do zwrotu w terminie 21 dni od dnia złożenia zeznania.
Informacja Ministerstwa Finansów
W związku ze zmianą zasad opodatkowania dochodów w ciągu roku podatkowego początkowo zapowiadano możliwość wyboru przez podatników zasad rozliczenia dochodów osiągniętych w 2022 r. (tj. zgodnie z zasadami obowiązującymi w 2022 r. albo według reguł obowiązujących w 2021 r.). Ministerstwo Finansów w informacji (ID: 512027) z dnia 30 września 2022 r. zamieszczonej na stronie internetowej www.eureka.mf.gov.pl odniosło się do tej kwestii. Jak czytamy w tej informacji:
„(…) W aplikacji Twój e-PIT na podatników podatku PIT, którzy opodatkowują swoje dochody według skali podatkowej, będzie czekać jedno rozliczenie za 2022 r. Krajowa Administracja Skarbowa przygotuje je według zasad opodatkowania obowiązujących na dzień 31 grudnia 2022 r., czyli według skali ze stawkami 12% i 32% oraz z pominięciem tzw. ulgi dla klasy średniej.
Podatnicy, którzy zeznanie PIT-36 albo PIT-37 złożą nie korzystając z aplikacji Twój e-PIT (np. złożą je w formie papierowej), obliczą podatek według tych samych zasad, tj. stosując skalę ze stawkami 12% i 32% oraz nie stosując tzw. ulgi dla klasy średniej.
Jeśli podatek należny wykazany przez podatnika w zeznaniu PIT-36 albo PIT-37 będzie wyższy od hipotetycznego podatku – który Krajowa Administracja Skarbowa obliczy sama stosując do dochodów wykazanych przez podatnika „starą” skalę podatkową ze stawkami 17% i 32% oraz tzw. ulgę dla klasy średniej – podatnik otrzyma zwrot powstałej różnicy (podkreśl. red.).
Pracujemy nad wprowadzeniem rozwiązania, które usprawni ten proces w możliwie najszerszym zakresie. Warto podkreślić, że proces ten nie będzie wymagał żadnej aktywności ze strony podatnika.
Podstawę prawną do obliczenia ewentualnej kwoty różnicy do zwrotu stanowi art. 26 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1265).”
Źródło: gofin.pl, Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno – Finansowych nr 31 (1146) z dnia 1.11.2022
