Doliczenie stażu do emerytury żołnierza zawodowego

Powszechny system emerytalny to nie jedyny istniejący w naszym kraju. Innym odrębnie funkcjonującym, obok powszechnego systemu, jest zaopatrzenie emerytalne żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin. Podstawowym świadczeniem, które można uzyskać z tego systemu, jest emerytura wojskowa. Nabycie do niej prawa nie pozbawia osoby do niej uprawnionej możliwości dalszej pracy zawodowej. Co jednak, gdy zatrudnienie ma już charakter tzw. pracy cywilnej?

Zmiany ustawowe

Zaopatrzenie emerytalne żołnierzy zawodowych, podobnie jak powszechny system emerytalny, przeszło szereg zmian ustawowych. Skutkiem tych zmian żołnierze zawodowi, którzy rozpoczęli służbę po 1 stycznia 1999 r., zostali włączeni do powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, natomiast uprawnienia emerytalne żołnierzy pozostających w służbie w tym dniu były określone nadal przez przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób. Następnie zostały wprowadzone kolejne zmiany polegające na ponownym objęciu żołnierzy zawodowych, którzy wstąpili do służby po 1 stycznia 1999 r., zaopatrzeniem emerytalnym oraz wyłączeniu ich z ubezpieczeń społecznych. Poczynając od 1 października 2003 r., żołnierze zawodowi są zatem objęci zaopatrzeniem emerytalnym bez względu na datę podjęcia służby. W efekcie o warunkach nabycia prawa do emerytury oraz o sposobie ustalenia jej wysokości decyduje moment powołania do zawodowej służby wojskowej, a szczegółowo reguluje to ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2022 r. poz. 520 ze zm.), zwana ustawą o zaopatrzeniu emerytalnym.

Emerytura wojskowa

Emerytura wojskowa przysługuje żołnierzowi zwolnionemu ze służby, który w dniu zwolnienia z tej służby posiada 15 lat służby odpowiednio w Wojsku Polskim – z wyjątkiem żołnierza, który ma ustalone prawo do emerytury określonej w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, obliczonej z uwzględnieniem okresów tej służby i okresów równorzędnych z tą służbą.

Emerytura dla żołnierza, który pozostawał w służbie przed 2 stycznia 1999 r., wynosi 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby wojskowej i wzrasta, co do zasady, o:

2,6% podstawy wymiaru – za każdy dalszy rok tej służby,
2,6% podstawy wymiaru – za każdy rok okresów składkowych poprzedzających służbę, nie więcej jednak niż za trzy lata tych okresów,
1,3% podstawy wymiaru – za każdy rok okresów składkowych ponad trzyletni okres składkowy, o których mowa wcześniej,
0,7% podstawy wymiaru – za każdy rok okresów nieskładkowych poprzedzających służbę.

Szczegółowo wysokość emerytury dla żołnierza, który pozostawał w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., określa art. 15 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym.

Emerytowi uprawnionemu do emerytury obliczonej na podstawie art. 15 dolicza się na jego wniosek do wysługi emerytalnej następujące okresy przypadające po zwolnieniu ze służby:

zatrudnienia przed 1 stycznia 1999 r. w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy (po ich przeliczeniu na okres zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy),
opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po 31 grudnia 1998 r. lub okres nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia.

Ponowne ustalenie wysokości emerytury przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia wymienionych okresów następuje z uwzględnieniem pełnych miesięcy na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, jeżeli emeryt pozostaje w ubezpieczeniu, chyba że w kwartale kalendarzowym ustało ubezpieczenie.

Wymienione okresy dolicza się do wysługi emerytalnej, jeżeli:

emerytura wynosi mniej niż 75% podstawy jej wymiaru oraz
emeryt ukończył 55 lat – mężczyzna i 50 lat – kobieta albo stał się inwalidą.

Emeryturę obliczoną na podstawie art. 15 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym zwiększa się o 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów doliczanych do wysługi emerytalnej.

Jeśli chodzi o emeryturę dla żołnierza, który został powołany do zawodowej służby wojskowej po raz pierwszy po 1 stycznia 1999 r., to wynosi ona 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby wojskowej i wzrasta według zasad określonych w art. 15 ust. 1 pkt 1 i ust. 1a-5 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym (art. 15a tej ustawy). Z założenia emerytura taka wzrasta za każdy dalszy rok służby.

Służba pomiędzy 1999 r. a 2003 r.

Emerytura dla żołnierza, który został przyjęty do służby po raz pierwszy w okresie po 1 stycznia 1999 r. i przed 1 października 2003 r.:

wynosi 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i wzrasta o 2,6% podstawy wymiaru za każdy dalszy rok tej służby,
i który w dniu zwolnienia ze służby posiada co najmniej 25 lat służby i okresów z nią równorzędnych (wskazanych przez ustawodawcę), wzrasta również o 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok poprzedzających służbę okresów:
- składkowych,
- opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po 31 grudnia 1998 r. lub okresów nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia.

Wysokość emerytury dla wskazanego żołnierza szczegółowo reguluje art. 15aa ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym.

Powołanie do służby po 31 grudnia 2012 r.

Żołnierzowi powołanemu po raz pierwszy do zawodowej służby wojskowej/kandydackiej po 31 grudnia 2012 r. emerytura przysługuje, jeżeli w dniu zwolnienia z tej służby posiada co najmniej 25 lat służby wojskowej w Wojsku Polskim. Emerytura dla takiego żołnierza wynosi 60% podstawy jej wymiaru za 25 lat służby wojskowej i wzrasta o 3% za każdy dalszy rok tej służby, a podstawę jej wymiaru stanowi średnie uposażenie żołnierza należne przez okres kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez żołnierza. Przy ustalaniu prawa do emerytury i obliczaniu jej wysokości okresy służby i urlopu wychowawczego ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy. Do okresów służby, od których jest uzależnione nabycie prawa do emerytury lub dalszych okresów służby, za które wzrasta podstawa wymiaru emerytury, zalicza się bowiem okres urlopu wychowawczego, udzielonego w trakcie pełnienia służby, w wymiarze łącznym nie większym niż 3 lata. Jako równorzędne ze służbą wojskową traktuje się okresy służby uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury policyjnej. Szczegółowo kwestie te reguluje art. 18a-18h ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym.

Zbieg uprawnień

W razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie emerytalnej, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Zasadę tę stosuje się również w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty określonych w ustawie emerytalnej z prawem do świadczeń przewidzianych m.in. w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym, z wyjątkiem przypadku, gdy emerytura wojskowa została obliczona według zasad określonych w art. 15a albo art. 18e ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym.

Z powyższej regulacji wynika, że żołnierz, który został powołany do zawodowej służby wojskowej po raz pierwszy po 1 stycznia 1999 r., zasadniczo nie ma możliwości uwzględnienia w wojskowej emeryturze jakiegokolwiek „cywilnego” okresu. Daje mu to szansę nabycia prawa do emerytury z powszechnego systemu emerytalnego (patrz ramka).