Z dniem 2 lutego 2022 r. nastąpiła zasadnicza zmiana definicji podróży służbowej kierowców. W wyniku nowelizacji krajowych przepisów (co miało związek z wdrożeniem tzw. Pakietu Mobilności) zagraniczne przewozy drogowe zostały wyłączone z definicji podróży służbowej. Spowodowało to poważne zmiany w sytuacji kierowców w transporcie międzynarodowym, nie miało natomiast wpływu na dotychczasowe zasady rozliczania krajowych przewozów drogowych.
Podróż służbowa tylko w kraju
Od 2 lutego 2022 r. w branży transportowej obowiązuje znowelizowana definicja podróży służbowej. Przed wskazaną datą przez taką podróż, zgodnie z art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców, rozumiano każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu, na polecenie pracodawcy:
- przewozu drogowego poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę, w szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały,
- wyjazdu poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę, w szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały, w celu wykonania przewozu drogowego.
Zmiana powyższej definicji nie była rozległa, ale miała zasadnicze znaczenie. W obecnym brzmieniu przez podróż służbową kierowcy rozumie się bowiem każde zadanie służbowe wykonywane w ramach krajowych przewozów drogowych, polegające na wykonywaniu, na polecenie pracodawcy, przewozu drogowego lub wyjazdu w celu wykonania przewozu drogowego, poza wskazane wcześniej miejscowości. Ze wspomnianej definicji zostały więc usunięte międzynarodowe przewozy drogowe, co zasadniczo zmieniło sposób wynagradzania kierowców w transporcie międzynarodowym (pisaliśmy o tym w GP nr 2 z 2022 r. na str. 19). Nowelizacja art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców nie wpłynęła natomiast na zasady rozliczania krajowych przejazdów. Nadal podlegają one pod polskie przepisy dotyczące podróży służbowej, aktualność zachowują też stanowiska urzędowe dotyczące niektórych kwestii związanych z tymi podróżami.
Kiedy rozpoczyna się podróż?
Kodeks pracy zawiera definicję podróży służbowej, odnoszącą się do ogółu pracowników (z wyłączeniem kierowców). Zgodnie z art. 775 K.p. podróżą służbową jest wykonywanie, na polecenie pracodawcy, zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy. Pracownik podlegający ogólnym przepisom prawa pracy musi więc, w celu odbycia podróży służbowej, wyjechać poza miejscowość siedziby pracodawcy albo poza swoje miejsce pracy, określone w umowie o pracę. Inaczej natomiast przedstawia się sytuacja w przypadku pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy. Z uwagi na odrębną definicję podróży służbowej, kierowca odbywa taką podróż już po wyjeździe z bazy – niezależnie od tego, w jaki sposób określono miejsce jego pracy w umowie. Jednocześnie cały czas prowadzenia pojazdu oraz wykonywania określonych czynności związanych z realizowanymi przewozami jest jego czasem pracy. Oba te okresy – podróż służbowa i czas pracy – nakładają się więc na siebie.
W praktyce zdarza się, że kierowcy, w celu wykonania zadania przewozowego, przemieszczają się między miejscowościami, w których zlokalizowane są oddziały lub filie pracodawcy. Często są to przewozy na krótkich trasach, w związku z czym kierowca wielokrotnie w ciągu dnia powraca do bazy i z niej wyjeżdża. Może się wówczas pojawić pytanie, czy w świetle odrębnej definicji podróży służbowej kierowcy, każdy wjazd do miejscowości filii lub oddziału pracodawcy kończy rozpoczętą uprzednio podróż służbową, a wyjazd z tej miejscowości, w celu dalszej realizacji zadania przewozowego, rozpoczyna następną podróż.
Z literalnego brzmienia definicji podróży służbowej kierowcy wynikałoby, że każdy wyjazd kierowcy z miejscowości filii lub oddziału pracodawcy skutkuje rozpoczęciem nowej podróży służbowej. To zaś ma wpływ na diety za podróż służbową. Pracownik nabywa bowiem prawo do 1/2 krajowej diety, jeżeli podróż służbowa trwa od 8 do 12 godzin. Przyjęcie literalnej wykładni pozbawiłoby go więc diety, jeżeli wykonywał krótkotrwałe przejazdy – nawet jeśli pracował w ten sposób cały dzień. Taką interpretację przyjęło Ministerstwo Infrastruktury w stanowisku z dnia 2 sierpnia 2010 r., znak: MR-1-jd/1042202/2010, jednak Główny Inspektorat Pracy ocenił tę kwestię odmiennie. Przyjął, że przejazdy kierowcy między oddziałami należy traktować jako jedną podróż służbową (patrz poniżej).
„(…) w przypadku kierowcy, który w celu realizacji zadania przewozowego wyrusza z miejscowości będącej siedzibą pracodawcy, następnie przejeżdża przez kilka miejscowości, w których zlokalizowane są oddziały lub filie pracodawcy (dokonując w nich rozładunku i załadunku towaru) i powraca do bazy, mamy do czynienia z jedną podróżą służbową.
W przypadku podróży krajowej przepisy nie określają momentu rozpoczęcia podróży, niemniej mając na uwadze brzmienie § 7 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej (…) w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (…), zgodnie z którym należność z tytułu diet oblicza się za czas od rozpoczęcia podróży krajowej (wyjazdu) do powrotu (przyjazdu) po wykonaniu zadania służbowego, należałoby przyjąć, że podróż służbowa kierowcy, który rozpoczyna trasę w miejscowości siedziby pracodawcy i wyjeżdża poza tę miejscowość w celu realizacji zadania przewozowego, zaczyna się od momentu faktycznego jej rozpoczęcia (wyjazdu), a nie dopiero od przekroczenia granicy miejscowości, w której znajduje się siedziba pracodawcy. (…)”.
Odpowiedź Głównego Inspektoratu Pracy z dnia 16 marca 2015 r., znak: GNP-501/364-4560-3-1/15/PE-RP na pytanie naszego Wydawnictwa
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.),
Ustawa z dnia 16.04.2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1412 ze zm.).
