Przyznanie zleceniobiorcy dodatkowego bonusu pieniężnego

Zleceniobiorcy zajmujący się utrzymaniem czystości w budynku oraz montażem elementów metalowych są wynagradzani stawką godzinową. Ponieważ realizują te czynności z wielką dbałością i precyzją, zleceniodawca chce im przyznać premię w wysokości 500 zł. Czy jest to dozwolone, a jeśli tak, to na jakich warunkach?

Zleceniodawca może przyznać zleceniobiorcy dodatkowe wynagrodzenie na podstawie pisemnego lub ustnego aneksu do łączącej ich umowy zlecenia.

Przepisy Kodeksu cywilnego w niewielkim zakresie regulują kwestie odpłatności umowy zlecenia. Ograniczają się do wskazania, że wynagrodzenie:

należy się zleceniobiorcy, jeżeli z umowy ani okoliczności nie wynika nieodpłatne zobowiązanie do realizacji zlecenia (art. 735 § 1 K.c.),
przysługuje w wysokości odpowiadającej wykonanej pracy, gdy nie ma obowiązującej taryfy, a umowa nie określa poziomu płacy (art. 735 § 2 K.c.),
musi być wypłacone w części odpowiadającej czynnościom wykonanym do czasu wypowiedzenia umowy przez zleceniodawcę (art. 746 § 1 zd. 2 K.c.),
powinno być wypłacane „z dołu” po wykonaniu zlecenia, z tym że inny termin może wynikać z umowy lub z przepisów szczególnych (art. 744 K.c.) – więcej na temat terminów wypłat pisaliśmy w UiPP nr 13/2023, str. 51.

Warunki wynagradzania mogą być zatem ukształtowane w umowie zlecenia dowolnie, byleby ich treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Przy ich ustalaniu zleceniodawca i zleceniobiorca korzystają bowiem z zasady swobody umów zapisanej w art. 353¹ K.c. Pierwszą granicę ich autonomii wyznacza ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207 ze zm.), dalej zwana ustawą o minimalnym wynagrodzeniu. W art. 8a ust. 1 nakłada obowiązek określenia wynagrodzenia w umowie w taki sposób, aby jego wysokość za każdą godzinę wykonania zlecenia nie była niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej (od 1 lipca 2023 r. – 23,50 zł). Przestrzeganie tego dolnego progu płacowego nie jest konieczne jedynie w okolicznościach wymienionych w art. 8d ustawy o minimalnym wynagrodzeniu. Z treści pytania można wnosić, że Czytelnik nie korzysta ze zwolnienia na podstawie tego przepisu oraz że umowa zlecenia obejmuje dłuższy okres niż 1 miesiąc. W związku z tym wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z minimalnej stawki godzinowej muszą być dokonywane minimum raz w miesiącu, który odpowiada 30 dniom (art. 112, art. 114 i art. 110 K.c.).

Ważne:
Wynagrodzenie z umowy zlecenia zasadniczo jest jednoskładnikowe, lecz zasada swobody umów pozwala na jego wieloskładnikowość.

Zleceniodawca i zleceniobiorca mogą się umówić na wynagrodzenie ryczałtowe, odpowiadające nakładowi pracy (np. za godzinę zrealizowanego zlecenia lub za jego wykonanie w całości) albo zależne od wyniku (ang. success fee). Są to trzy najczęściej stosowane rodzaje odpłatności zlecenia, charakteryzujące się jednoskładnikowością. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, żeby zleceniobiorca otrzymał dodatkowy składnik płacowy, stanowiący odpowiednik stosowanej w prawie pracy nagrody (art. 105 K.p.) lub premii (może przysługiwać na warunkach określonych w przepisach wewnątrzzakładowych pracodawcy, jeśli została w nich przewidziana), lecz nie powinien ich kopiować. Wprowadzenie premii na warunkach pracowniczych może przeważyć liczbę cech charakterystycznych dla umowy o pracę w zawartej umowie zlecenia i doprowadzić do uznania, że został nawiązany stosunek pracy zamiast cywilnoprawnego (por. art. 22 § 1¹-1² K.p., a także m.in. postanowienia SN z 23 lutego 2022 r., sygn. akt III PSK 199/21 i z 18 listopada 2020 r., sygn. akt III PK 173/19 oraz wyrok SR w Legnicy z 27 maja 2014 r., sygn. akt I C 346/14). Rekomendujemy więc nieużywanie nazewnictwa ani zasad obowiązujących w prawie pracy.

Przyjmując założenie, że umowa zlecenia z pytania nie zawiera postanowień o „premii”, warto je wprowadzić aneksem (forma polecana ze względów dowodowych), chociaż w pełni dopuszczalne i wystarczające są ustne ustalenia w tej sprawie, gdyż przepisy nie zastrzegają formy pisemnej. Strony umowy mogą ustalić, że będzie to wypłata jednorazowa albo wielokrotna w stałych lub zmiennych okresach trwania umowy zlecenia (np. co miesiąc). Wypłacaną kwotę Czytelnik będzie mógł uwzględnić przy obliczaniu, czy wynagrodzenie zleceniobiorców za dany miesiąc odpowiada minimalnej stawce godzinowej.

Przykład:

Przyjmujemy założenie, że zleceniodawca z pytania zaproponował zleceniobiorcy wprowadzenie do umowy zlecenia zapisu o dodatkowym bonusie w wysokości 500 zł za dbałość i precyzję w wykonywaniu zlecenia. Strony mogą przyjąć następującą treść dla aneksu: