Remanent a składka zdrowotna po zmianach w Polskim Ładzie

5 kwietnia 2022 roku prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, na której skutek m.in. nastąpiła nowelizacja składki zdrowotnej. Na tę zmianę czekała zdecydowana większość przedsiębiorców, dzięki niej możliwe jest bowiem uwzględnianie w wyliczeniu składki zdrowotnej tzw. różnicy remanentowej. Sprawdzamy, jak pojęcie „remanent a składka zdrowotna” wpływa na obniżenie zobowiązań względem ZUS-u!

Czym jest remanent i kiedy się go sporządza?

Remanent, inaczej nazywany spisem z natury lub inwentaryzacją, polega na fizycznym policzeniu i spisaniu na dany dzień:

towarów handlowych,
materiałów wykorzystywanych do produkcji,
gotowych wyrobów,
półwyrobów oraz produkcji w toku,
braków i odpadów związanych z produkcją wyrobów gotowych.

Przedsiębiorca ma prawo sporządzić remanent w każdej chwili – może to robić np. co miesiąc. Trzeba jednak pamiętać, że oprócz praw przedsiębiorca ma też obowiązki. Zgodnie z § 24 ust. 1 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów podatnicy muszą przeprowadzić remanent:

na 1 stycznia;
na koniec każdego roku podatkowego, czyli 31 grudnia;
na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego;
w razie utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opłacania podatku na zasadach ryczałtu;
na dzień zmiany wspólnika;
na dzień zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.

Przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych nie mają obowiązku sporządzania remanentu i tym samym nie ustalają różnicy remanentowej.

Remanent a składka zdrowotna – jaki mają na siebie wpływ i czym jest różnica remanentowa?

Przedsiębiorca, który zakłada działalność rozliczaną na podstawie KPiR, ma obowiązek sporządzenia remanentu na dzień rozpoczęcia prowadzenia firmy. Warto wiedzieć, że sporządzenie takiego remanentu początkowego nie ma wpływu na składkę zdrowotną. Sam remanent a składka zdrowotna nie są ze sobą powiązane. Podpisana przez prezydenta ustawa w tym zakresie nie wprowadziła zmian.

Nowelizacja składki zdrowotnej polega tak naprawdę na uwzględnieniu w wyliczeniu podstawy składki zdrowotnej tzw. różnicy remanentowej.

Ustawodawca nie wskazuje wprost, że różnice remanentowe a składka zdrowotna są ze sobą powiązane. Poniżej znajduje się omówienie powiązań pomiędzy przepisami w tym zakresie:

Zgodnie z art. 81 ust. 2c ust. 5 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przy obliczaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej (w przypadku osób prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów, tzw. KPiR) dochód ustala się z uwzględnieniem art. 44 ust. 2 ustawy o PIT.

Natomiast zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy o PIT, gdy podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się według zasad określonych w art. 24 ust. 2 ustawy o PIT.

Z kolei zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o PIT u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących KPiR dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania:

powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego (jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego) lub
pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego (jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa).

Różnica remanentowa wystąpi, gdy sporządzone są minimum dwa remanenty – remanent początkowy i remanent końcowy. Jest ona różnicą pomiędzy wysokością obu tych spisów z natury.

Różnica remanentowa może zwiększać dochód lub go pomniejszać. W sytuacji, gdy wartość remanentu początkowego jest mniejsza niż wartość remanentu końcowego, dochód ulega zwiększeniu o powstałą różnicę remanentową. Jeżeli wartość remanentu początkowego jest większa niż wartość remanentu końcowego, to dochód ulega zmniejszeniu o powstałą różnicę remanentową.

Dotychczas różnica remanentowa miała wpływ tylko na wysokość podatku dochodowego. Obecnie Polski Ład różnice remanentowe powiązał również z wyliczeniem składki zdrowotnej.

Różnice remanentowe a składka zdrowotna 2022

Zgodnie z art. 36 ustawy zmieniającej (czyli tej, którą podpisał prezydent), kiedy ustalamy w 2022 roku podstawę wymiaru składki zdrowotnej, różnice remanentowe, które zwiększają dochód, nie są uwzględniane w wyliczeniu (taka możliwość jest tylko do końca 2022 roku).

W 2022 roku remanent końcowy sporządzony w trakcie roku może wyłącznie zmniejszyć wysokość składki zdrowotnej. Jeżeli remanent końcowy jest wyższy niż wartość remanentu początkowego, to nie jest uwzględniony w kalkulacji składki zdrowotnej. Natomiast w ostatecznym rozliczeniu składki zdrowotnej po zakończonym roku przedsiębiorca będzie uwzględniał różnicę remanentową bez względu na to, czy zwiększy, czy zmniejszy dochód.

Przykład 1.

Pan Łukasz prowadzi firmę opodatkowaną na zasadach ogólnych. Na 1 stycznia 2022 roku sporządził remanent początkowy, który wynosił 20 000 zł. 30 kwietnia 2022 roku sporządził dobrowolnie remanent końcowy, który wynosi 25 000 zł. Jaki będzie wpływ remanentu na składkę zdrowotną?

Z racji tego, że remanent końcowy jest wyższy niż remanent początkowy, powiększa on dochód. Natomiast dodatnia różnica remanentowa a składka zdrowotna nie mają na siebie wpływu w 2022 roku. Sporządzony remanent nie będzie więc brany pod uwagę w kalkulacji podstawy wyliczenia składki zdrowotnej.

Przykład 2.

Pan Aleksander prowadzi firmę opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Sporządza dobrowolnie remanent na początek i koniec każdego roku. W 2022 roku wartość remanentu końcowego na 1 stycznia wyniosła 10 000 zł, a na 31 grudnia wynosiła 2000 zł. Czy pan Aleksander może ująć remanent w wyliczeniu podstawy składki zdrowotnej?

Pan Aleksander nie ma prawa do uwzględnienia remanentu w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ remanent na ryczałcie nie wpływa na jej wysokość.

Nowelizacja składki zdrowotnej – czyli ile można zaoszczędzić?

Zgodnie z art. 81 ust. 2c pkt 1–5 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych podstawę wymiaru składki zdrowotnej wylicza się w krokach:

należy ustalić dochód narastająco od początku roku, czyli przychody uzyskane narastająco pomniejsza się o koszty uzyskania przychodu również w ujęciu narastającym;
od wyliczonego dochodu odejmuje się dochód narastająco od początku roku za poprzednie miesiące;
od uzyskanego wyniku należy odjąć zapłacone w danym miesiącu składki społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) – pod warunkiem, że nie zostały ujęte jako koszt w KPiR;
jeżeli został sporządzony remanent końcowy, to uwzględnia się różnicę remanentową.

Podstawą składki na ubezpieczenie zdrowotne jest dochód uzyskany za poprzedni miesiąc, np. składka zdrowotna za maj (płatna w czerwcu) obliczana jest na podstawie dochodu, zapłaconych składek społecznych i różnicy remanentowej dotyczących kwietnia.

Przykład 3.

Pani Anna prowadzi firmę opodatkowaną skalą podatkową. Na 1 stycznia 2022 roku remanent początkowy wynosi 45 000 zł. W kwietniu 2022 roku pani Anna sporządziła remanent końcowy na 30 kwietnia w kwocie 30 000 zł. Składki społeczne zapłacone w kwietniu wyniosły 1124,23 zł i nie są uwzględniane jako koszt w KPiR. Od stycznia do kwietnia pani Anna uzyskała dochód w kwocie 50 000 zł. Natomiast za okres styczeń–marzec wypracowany dochód wynosił 30 000 zł. Jaką składkę zdrowotną za maj zapłaci pani Anna przed zmianą przepisów i po zmianie?

Wysokość składki zdrowotnej według Polskiego Ładu 1.0 wynosi 1698,82 zł.

Obliczenia:

dochód za kwiecień: 50 000 zł – 30 000 zł = 20 000 zł

dochód pomniejszony o składki społeczne zapłacone w kwietniu: 20 000 zł – 1124,23 zł = 18 875,77 zł

wysokość składki zdrowotnej: 9% × 18 875,77 zł = 1698,82 zł

Wysokość składki zdrowotnej według Polskiego Ładu 2.0 wynosi 348,82 zł.

Obliczenia:

dochód za kwiecień: 50 000 zł – 30 000 zł = 20 000 zł

dochód pomniejszony o składki społeczne zapłacone w kwietniu: 20 000 zł – 1 124,23 zł = 18 875,77 zł

różnica remanentowa: 45 000 zł – 30 000 zł = 15 000 zł

wysokość składki zdrowotnej: 9% × (18 875,77 zł – 15 000 zł) = 348,82 zł

Nowelizacja składki zdrowotnej pozwoli pani Annie zaoszczędzić aż 1350 zł.