Ryczałt ewidencjonowany a składki ZUS

Do końca 2021 roku forma opodatkowania nie wpływała na wysokość opłacanych przez przedsiębiorcę składek. Zmieni się to jednak już od stycznia 2022 roku. W jaki sposób ustalać składki ZUS przy ryczałcie ewidencjonowanym na nowych zasadach? Czy będzie je można odliczać? Odpowiedzi na te pytania udzielono poniżej.

Składki na ubezpieczenie społeczne

Podleganie ubezpieczeniom społecznym dla każdego z przedsiębiorców odbywa się na takich samych zasadach. Nie ma tu znaczenia forma opodatkowania. Oznacza to, że osoby te obowiązkowo powinny zostać zgłoszone do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego i wypadkowego, jeśli nie posiadają innego tytułu do objęcia nimi. Na zasadzie dobrowolności mogą przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Przy czym przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia własnego biznesu możliwe jest korzystanie z ulgi na start, dzięki czemu do ZUS-u płaci się jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Składki społeczne ZUS przy ryczałcie ewidencjonowanym mogą być regulowane od podstawy:

stanowiącej 30% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym – korzystanie z tej preferencji jest ograniczone czasowo do 24 miesięcy liczonych od miesiąca zakończenia ulgi na start, a gdy przedsiębiorca tej ulgi nie stosował, to od rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej;
ustalonej na podstawie dochodu osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym – ulga ta, zwana też „małym ZUS-em plus”, jest ograniczona czasowo do 36 miesięcy w ciągu 60 miesięcy prowadzenia działalności;
stanowiącej 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym – jest to tzw. „duży ZUS”, który należy opłacać, gdy ubezpieczony nie ma prawa do korzystania z innych ulg.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne podatnik opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych może odliczyć od przychodów wydatki określone w art. 26 ust. 1 PIT, jeżeli nie zostały odliczone od dochodu lub nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym. We wspomnianym artykule PIT mowa m.in. o składkach społecznych zapłaconych w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących. Jeżeli podatnik uzyskuje przychody opodatkowane różnymi stawkami ryczałtu, wówczas odliczeń składek dokonuje proporcjonalnie od każdego rodzaju przychodu.

Ustawa nie omawia wprost przypadku, kiedy w danym okresie składki ZUS zostały opłacone, a nie został osiągnięty żaden przychód. Należy zatem uznać, że składki podlegają wyłącznie rozliczeniu w danym roku. Jeżeli przychód nie zostanie osiągnięty np. w miesiącach od marca do czerwca, a dopiero w lipcu, to uiszczone wcześniej składki należy uwzględnić w rozliczeniu za lipiec. W przypadku gdyby przedsiębiorca nie osiągnął przychodu od marca do grudnia – rozliczenie składek za ten okres byłoby możliwe dopiero w zeznaniu rocznym. Nie jest zatem ważne, jakiego okresu składki dotyczą, a jedynie to, kiedy zostały uregulowane.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne

Przy prowadzeniu działalności składki na ubezpieczenie zdrowotne są zawsze obowiązkowe. Nie ma znaczenia, czy przedsiębiorca posiada dodatkowy tytuł do objęcia tym ubezpieczeniem. Zasady ustalenia podstawy wymiaru tej składki do końca 2021 roku były jednakowe dla wszystkich przedsiębiorców – podstawę stanowiło 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego (włącznie z wypłatami z zysku). Jednakże zasada ta zmieni się diametralnie od stycznia 2022 roku i podstawa składek na ubezpieczenia społeczne będzie zależna od wybranej formy opodatkowania w danym roku kalendarzowym.

Przedsiębiorca, wybierając opodatkowanie na zasadach ryczałtu ewidencjonowanego, musi naliczyć składki na nowych zasadach począwszy od deklaracji za styczeń 2022 roku.

W przypadku ryczałtu podstawę w dalszym ciągu będzie stanowiła kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego (włącznie z wypłatami z zysku), ale przemnożona przez stawkę procentową, której wysokość będzie zależna od wysokości przychodu i tak przy przychodzie:

do 60 tys. zł – 60% przeciętnego wynagrodzenia,
do 300 tys. zł –100% przeciętnego wynagrodzenia,
powyżej 300 tys. zł – 180% przeciętnego wynagrodzenia.

Przez „przychód” należy rozumieć przychód narastająco osiągnięty od początku roku kalendarzowego pomniejszony o wartość składek społecznych opłaconych w danym roku kalendarzowym. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie za IV kwartał 2021 roku wynosi 6221,04 zł, zatem miesięczne składki zdrowotne będą kształtowały się w następujący sposób:

dla pierwszej grupy 335,94 zł,
dla drugiej grupy 559,89 zł,
dla trzeciej grupy 1007,81 zł.

Istotne jest, aby śledzić przychód na bieżąco, bowiem już za miesiąc, w którym zostanie przekroczony, należy naliczyć składki w wyższej wysokości. Warto także wyjaśnić, że w związku z przekroczeniem wskazanych limitów przychodu konieczne będzie zapłacenie wyrównania za poprzednie miesiące według stawki obowiązującej za ostatni miesiąc w roku. Na dokonanie dopłaty mamy miesiąc od upływu terminu złożenia zeznania rocznego za rok ubiegły, czyli do 31 marca.

Przykład 1.

Pan Norbert w 2022 roku wybrał opodatkowanie na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W maju przekroczył 60 tys. zł przychodu narastająco (pomniejszonego o opłacone składki ZUS). W grudniu natomiast jego przychód narastająco przekroczył 300 tys. zł. Oznacza to, że opłacał w ciągu roku składki zdrowotne od podstawy ustalonej od:

60% przeciętnego wynagrodzenia – od stycznia do kwietnia;

100% przeciętnego wynagrodzenia – od maja (w maju nastąpiło przekroczenie) do listopada;

180% przeciętnego wynagrodzenia – w grudniu.

Skoro przychód w ciągu roku przekroczył 300 tys. zł, to przedsiębiorca powinien opłacić za cały rok składki od podstaw 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Przyjmując kwoty z tabeli, można ustalić, że dopłata będzie wynosiła 5822,92zł, co wynika z wyliczenia:

(1007,81 zł x 11 miesięcy) – (559,89 zł x 7 miesięcy) – (335,94 zł x 4 miesiące) = 11085,91 zł – 3919,23 zł – 1343,76 zł = 5822,92 zł.

Osoby, które wybrały ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jako formę opodatkowania w bieżącym roku, mogą opłacać składkę zdrowotną na zasadach uproszczonych. Taki przywilej przysługuje tylko tym przedsiębiorcom, którzy prowadzili działalności przez cały poprzedni rok kalendarzowy. Dotyczy to sytuacji, kiedy w poprzednim roku przychody były opodatkowane ryczałtem, ale też inną metodą, tj.:

według skali podatkowej;
podatkiem liniowym;
podatkiem z kwalifikowanych praw własności intelektualnej
lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Metoda uproszczona wyliczania miesięcznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej polega na przyjęciu kwoty przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym pomniejszonej o kwotę opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu. Tak ustaloną miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczony musi stosować przez cały rok kalendarzowy.

Przykład 2.

Przychody pani Edyty w 2021 roku były opodatkowane na zasadach ogólnych. Przychód pomniejszony o składki społeczne wyniósł 85 tys. zł. W 2022 roku przedsiębiorczyni jako formę opodatkowania wybrała ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i zdecydowała się na opłacanie składki zdrowotnej na zasadach uproszczonych. Oznacza to, że składka przez cały 2022 rok będzie wynosić 559,89 zł, bowiem przychód był na poziomie pomiędzy 60 tys. zł a 300 tys. zł. Oczywiście jeśli w 2022 roku przychód zostanie przekroczony, to konieczne będzie dokonanie odpowiedniej dopłaty po zakończeniu roku.

Zgodnie z zapisem art. 13 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne opłaconej przez podatnika w danym roku podatkowym. Kwota odliczenia nie może być wyższa niż 7,75% podstawy wymiaru tej składki. Przepis w tym brzmieniu obowiązuje jednak do 31 grudnia 2021 roku. W związku z wejściem w życie Polskiego Ładu od 2022 roku odliczenie części składki zdrowotnej od podatku zostanie zniesione.

Od 1 lipca 2022 roku, ma wejść w życie projekt, dzięki któremu ryczałtowcy będą mogli odliczyć 50% zapłaconej składki zdrowotnej od przychodu do opodatkowania.

Podsumowując, składki ZUS przy ryczałcie ewidencjonowanym od 2022 roku nie będą jednakowe dla każdego przedsiębiorcy wybierającego tę formę opodatkowania. O ile zasady naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne nie zmienią się, o tyle ustalanie wysokości składki zdrowotnej może być już problematyczne. Co więcej, nie będzie już możliwe odliczenie części składki zdrowotnej od podatku. O opłacone składki społeczne w dalszym ciągu będzie można pomniejszać przychody.

Zobacz więcej: https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-skladki-zus-przy-ryczalcie-ewidencjonowanym

Autor: Katarzyna Tokarczyk