Rezygnacja ze świadczenia rehabilitacyjnego

Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego nierozerwanie związane jest z istnieniem odpowiedniego stanu zdrowia. O tym, czy świadczenie jest należne ubezpieczonemu nie decyduje lekarz prowadzący leczenie, tak jak ma to miejsce przy stwierdzaniu czasowej niezdolności do pracy do celów zasiłku chorobowego. Zaświadczenie właściwego lekarza potwierdzające odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy może być jednak pomocne przy rezygnacji z przyznanego przez ZUS świadczenia.

Zasady przyznawania

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje ono przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. O wskazanych okolicznościach, mających znaczenie dla prawa do świadczenia rehabilitacyjnego orzeka:

lekarz orzecznik ZUS w I instancji albo
komisja lekarska ZUS pełniąca funkcję II instancji.

Postępowanie przed organem rentowym w sprawie o świadczenie rehabilitacyjne ma dwuinstancyjny charakter. Od orzeczenia lekarza orzecznika:

ubezpieczonemu przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS w terminie i na zasadach przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z FUS,
Prezes ZUS może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika w terminie i na zasadach również przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z FUS.

Podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego stanowi więc orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie wniesiono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej ZUS.

Ustalając zasady dotyczące przysługiwania świadczenia rehabilitacyjnego, ustawodawca wskazał również negatywne przesłanki, a więc sytuacje, po zaistnieniu których świadczenie nie przysługuje. Nie przysługuje ono osobie uprawnionej do: emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, emerytury lub renty inwalidzkiej ustalonej na podstawie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…), zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów.

Wymienione kwestie reguluje art. 18 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową.

Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy, 75% tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży lub świadczenie wypłacane jest z ubezpieczenia wypadkowego – 100% tej podstawy. Przy czym obliczane jest ono w oparciu o podstawę wymiaru ustaloną wcześniej dla celów naliczenia zasiłku chorobowego, z tym zastrzeżeniem, że może ona podlegać waloryzacji. Zasady jej przeprowadzania określa art. 19 ust. 2 ustawy zasiłkowej.

Przedłużanie świadczenia

Jak wskazano wcześniej, świadczenie rehabilitacyjne może być należne maksymalnie przez 12 miesięcy. Przy czym może ono być przyznawane w kilku częściach na kolejno następujące po sobie okresy. Jest to zgodne z zapisem ustawodawcy, a ponadto koresponduje z przygotowanym przez organ rentowy wnioskiem o świadczenie rehabilitacyjne – formularzem ZNp-7.

Wnioskując o świadczenie rehabilitacyjne na formularzu ZNp-7 należy odpowiednio zaznaczyć, czy jest to wniosek:

pierwszorazowy czy też
o kontynuację świadczenia.

Ponadto trzeba pamiętać o możliwości zachowania ważności orzeczeń dotyczących m.in. omawianego świadczenia z uwagi na stan zagrożenia epidemicznego, który zostanie odwołany z dniem 1 lipca 2023 r. Przypomnijmy, że z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 orzeczenie o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, wydane na podstawie ustawy zasiłkowej, którego ważność upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, zachowuje ważność przez okres kolejnych 3 miesięcy od dnia upływu terminu ważności tego orzeczenia, jednak nie dłużej niż przez okres, o którym mowa w art. 18 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Dzieje się tak w przypadku złożenia wniosku o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres, przed upływem terminu ważności tego orzeczenia.

Zasady rezygnacji przez ubezpieczonego

O ile wszczęcie postępowania o świadczenie rehabilitacyjne jest inicjowane przez ubezpieczonego i znalazło swoje odzwierciedlenie w przepisach, to w kwestii rezygnacji z pobierania świadczenia rehabilitacyjnego brak jest jakiejkolwiek regulacji prawnej. Niemniej jednak może się zdarzyć, że ubezpieczony po wykorzystaniu jakiegoś okresu, na który organ rentowy przyznał mu świadczenie rehabilitacyjne, będzie chciał zrezygnować z dalszej jego wypłaty.

Nie ma żadnych wątpliwości, że o ustaleniu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na konkretny okres decyduje organ rentowy, co potwierdza stosowną decyzją. Gdy zatem miałoby dojść do rezygnacji przez ubezpieczonego z przyznanego mu prawa do świadczenia, to ostatecznie będzie musiał wypowiedzieć się ZUS, rozstrzygając tę kwestię stosowną decyzją. Aby jednak tak się stało, ubezpieczony zobowiązany będzie przekazać organowi rentowemu:

oświadczenie ubezpieczonego o rezygnacji ze świadczenia rehabilitacyjnego ze wskazaniem, o jaki okres chodzi oraz
zaświadczenie właściwego lekarza potwierdzające odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy – w przypadku pracownika powinien wypowiedzieć się lekarz medycyny pracy.

Trzeba bowiem pamiętać, że powrót do pracy przez ubezpieczonego i pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego nie jest dopuszczalne. Na zasadach określonych w art. 17 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Wskazane okoliczności ustala się w trybie kontrolnym (patrz ramka i przykład).