Dla osoby wykonującej umowę zlecenia ubezpieczenie chorobowe zasadniczo jest dobrowolne. Zleceniodawca zgłasza ją więc do tego ubezpieczenia tylko wtedy, gdy wyrazi ona chęć podlegania temu ubezpieczeniu. Objęcie nim następuje od dnia złożenia przez zleceniodawcę w ZUS formularza zgłoszeniowego. Jeśli jednak zleceniobiorca posiada inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, wtedy nie w każdym przypadku będzie on mógł podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu ze zlecenia.
Ubezpieczenie zleceniobiorcy w ZUS
Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia podlegają z tego tytułu w ZUS obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. Są nimi objęte od dnia oznaczonego w umowie zlecenia jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia jej rozwiązania lub wygaśnięcia. W tym samym czasie podlegają też obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wyjątek stanowią uczniowie szkół ponadpodstawowych i studenci do ukończenia 26 lat; takie osoby nie podlegają bowiem ze zlecenia żadnym ubezpieczeniom.
Zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń dokonuje zleceniodawca. Powinien to zrobić w ciągu 7 dni od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania. Jeśli zleceniobiorca podlega zarówno ubezpieczeniom społecznym (obowiązkowo lub dobrowolnie), jak i ubezpieczeniu zdrowotnemu, wtedy zgłasza się go na druku ZUS ZUA.
Druk ZUS ZUA jest dostępny w Programie DRUKI Gofin.
Podleganie ubezpieczeniu chorobowemu
W okresie, w którym zleceniobiorcy są objęci obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi, mogą podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.
Objęcie zleceniobiorcy dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń (na druku ZUS ZUA), nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w ZUS. Tak wynika z art. 14 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.).
Wyjątek od tej zasady stanowi złożenie w ZUS zgłoszenia w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, np. w ciągu 7 dni od rozpoczęcia wykonywania umowy zlecenia. W takiej sytuacji objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń, czyli od dnia podanego w ZUS ZUA (art. 14 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Data przekazania zgłoszenia do ZUS nie jest w takim przypadku brana pod uwagę.
Bywają jednak sytuacje, w których zleceniobiorca nie może zostać objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.
Zlecenie i etat
Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zleceniodawca nie może zgłosić zleceniobiorcy, który:
- jest jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę (bez względu na wymiar czasu pracy) w innej firmie i
- uzyskuje ze stosunku pracy przychód podlegający oskładkowaniu (taki, od którego pracodawca nalicza mu do ZUS składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe) w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia.
Wówczas ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu wykonywanej umowy zlecenia są dobrowolne, co uniemożliwia jednocześnie przystąpienie zleceniobiorcy do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jak już bowiem wyjaśniono wcześniej, u zleceniobiorców ubezpieczenie to zawsze występuje tylko w parze z obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi.
Wyjątek stanowią umowy zlecenia zawarte z:
- podmiotem, z którym jej wykonawca ma jednocześnie zawartą umowę o pracę lub
- innym podmiotem, lecz są wykonywane na rzecz własnego pracodawcy.
Jedynie w tych dwóch przypadkach zleceniobiorcy podlegają z racji wykonywanego zlecenia obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk (także więc obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Dwa zlecenia jednocześnie
Jeśli zleceniobiorca wykonuje jednocześnie np. dwie umowy zlecenia, to opłacanie za niego obowiązkowych składek emerytalno-rentowych z drugiej zawartej umowy zlecenia zależy od wysokości oskładkowanego przychodu (takiego, od którego zleceniodawca nalicza mu do ZUS składki emerytalno-rentowe) uzyskiwanego z pierwszej umowy zlecenia. Taki zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z pierwszej umowy zlecenia i wtedy z tej umowy zleceniodawca – na wniosek zleceniobiorcy – może go zgłosić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Natomiast druga umowa:
- nie stanowi dla niego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, jeżeli z pierwszej umowy uzyskuje on miesięczny oskładkowany przychód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia; wtedy z drugiej umowy zleceniobiorca jest objęty tylko obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym (może podlegać dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalno-rentowym) i nie może z niej przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego,
- stanowi dla niego tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, jeżeli z pierwszej umowy zlecenia uzyskuje on oskładkowany przychód w wysokości niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia (wówczas z tej drugiej umowy zleceniobiorca może zostać objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym).
Zlecenie na macierzyńskim
Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nie może przystąpić zleceniobiorca, który wykonuje umowę zlecenia w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego. Wtedy bowiem nie jest objęty ze zlecenia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi. Wynika to z art. 9 ust. 1c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tym przepisem, zleceniobiorca, który jednocześnie spełnia warunki do objęcia go ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, podlega obowiązkowo tym ubezpieczeniom z racji pobieranego zasiłku. Ma możliwość dobrowolnie, na swój wniosek, przystąpić do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu wykonywanego zlecenia (w takim przypadku zleceniodawca opłaca za niego składkę wypadkową). Dobrowolny charakter ubezpieczeń emerytalno-rentowych ze zlecenia uniemożliwia jednocześnie objęcie zleceniobiorcy dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.
Źródło: gofin.pl, Gazeta Podatkowa nr 18 (1893) z dnia 3.03.2022
Autor: Dorota Wyderska
