Z dniem 1 stycznia 2023 r. wejdą w życie zmiany w ustawie o prawach konsumenta i w Kodeksie cywilnym. Zasadniczo nowe regulacje dotyczą dostarczania treści cyfrowych lub usług cyfrowych i związanych z tym praw konsumentów. Wprowadzają również pewne zmiany w zasadach korzystania z rękojmi.
Zmiany wynikające z prawa unijnego
Przepisy ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 2337) stanowią implementację tzw. dyrektywy cyfrowej i towarowej oraz dyrektywy w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów. Państwa członkowskie były zobowiązane do przyjęcia implementujących je przepisów do dnia 1 lipca 2021 r., z mocą obowiązywania od dnia 1 stycznia 2022 r. Nasze krajowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2023 r.
W ustawie o prawach konsumenta wprowadza się nowe definicje pojęć niezbędnych dla implementacji dyrektyw, w szczególności takich jak „towar” (pojęcie to zastępuje obecnie używane pojęcie rzeczy) „usługa cyfrowa”, „towar z elementami cyfrowymi”, „środowisko cyfrowe”, „kompatybilność” i „interoperacyjność” (patrz ramka). Ustawa wprowadza regulacje dotyczące umów o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej. Precyzuje również sposób wykonania obowiązku dostarczenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej oraz określa uprawnienia konsumenta w razie niedostarczenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej, pomimo wezwania do jej dostarczenia. Zdefiniowano również zgodność treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową oraz określono uprawnienia konsumenta na wypadek braku takiej zgodności.
Uprawnienia konsumentów
Generalnie do umowy, na mocy której przedsiębiorca jest zobowiązany do przeniesienia własności towaru i wykonania usługi, będą miały zastosowanie przepisy dotyczące umów zobowiązujących do przeniesienia własności. Przepisy te będą miały zastosowanie do umów zobowiązujących do przeniesienia własności towaru z elementami cyfrowymi, również w zakresie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej, nawet jeżeli będą one dostarczane przez osobę trzecią. W razie wątpliwości będzie przyjmować się, że treść cyfrowa lub usługa cyfrowa były objęte umową zobowiązującą do przeniesienia własności towaru z elementami cyfrowymi.
Uprawnieniem konsumenta w przypadku braku zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową będzie prawo konsumenta do doprowadzenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową, a w dalszej kolejności możliwość złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy. Konsument będzie miał jednak prawo do natychmiastowego żądania obniżenia ceny lub do natychmiastowego odstąpienia od umowy, jeżeli będzie oczywiste, że przedsiębiorca nie doprowadzi treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową w rozsądnym terminie lub bez poważnych niedogodności dla konsumenta, lub jeżeli brak zgodności z umową treści cyfrowej lub usługi cyfrowej będzie miał charakter istotny. Przedsiębiorca będzie mógł zaś żądać zwrotu nośnika materialnego, na którym dostarczał treść cyfrową.
Zmiany w rękojmi
Ustawa dokonuje przeniesienia przepisów o rękojmi konsumenckiej z Kodeksu cywilnego do ustawy o prawach konsumenta. Obecnie w Kodeksie cywilnym znajdują się regulacje dotyczące rękojmi za wady fizyczne i prawne rzeczy. Treść danego przepisu określa, czy ma on zastosowanie do konsumentów czy do przedsiębiorców. Po zmianach będą równolegle funkcjonować przepisy dotyczące rękojmi w Kodeksie cywilnym i w ustawie o prawach konsumenta. Przy czym te zawarte w Kodeksie cywilnym będą dotyczyć przedsiębiorców, a konsumentów te w ustawie o prawach konsumenta. Stąd do ustawy o prawach konsumenta dodano nowy rozdział: „Umowy zobowiązujące do przeniesienia własności towaru na konsumenta”. Jego przepisy nie będą miały zastosowania do towaru, który służy wyłącznie jako nośnik treści cyfrowej. Przepisy tego działu wyraźnie wskazują, jakie cechy musi mieć towar, aby był uznany za zgodny z umową, np. musi nadawać się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk. Przedsiębiorca nie będzie przy tym ponosił odpowiedzialności za brak zgodności towaru z umową, jeżeli konsument został wyraźnie poinformowany, że konkretna cecha towaru odbiega od wymogów zgodności z umową określonych w ustawie oraz najpóźniej w chwili zawarcia umowy wyraźnie i odrębnie zaakceptował brak konkretnej cechy towaru. Ustawa określa prawa konsumenta z tytułu braku zgodności towaru z umową, wprowadzając w tym zakresie „hierarchię” środków ochrony konsumenta – konsument w pierwszej kolejności będzie miał prawo domagać się przywrócenia zgodności towaru z umową przez jego naprawę lub wymianę, i dopiero w dalszej kolejności, o ile naprawa czy wymiana okażą się m.in. nieopłacalne, konsument będzie mógł skorzystać z kolejnych uprawnień, tzn. żądać obniżenia ceny lub odstąpić od umowy.
Nowe definicje w ustawie o prawach konsumenta
» Towar – jest to rzecz ruchoma, a także woda, gaz i energia elektryczną, w przypadku gdy są oferowane do sprzedaży w określonej objętości lub ilości.
» Usługa cyfrowa – jest to usługa pozwalająca konsumentowi na:
– wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie lub dostęp do danych w postaci cyfrowej,
– wspólne korzystanie z danych w postaci cyfrowej, które zostały przesłane lub wytworzone przez konsumenta lub innych użytkowników tej usługi,
– inne formy interakcji za pomocą danych w postaci cyfrowej.
» Towar z elementami cyfrowymi – jest to towar zawierający treść cyfrową lub usługę cyfrową bądź z nimi połączony w taki sposób, że brak treści cyfrowej lub usługi cyfrowej uniemożliwiłby jego prawidłowe funkcjonowanie.
» Środowisko cyfrowe – jest to sprzęt komputerowy, oprogramowanie i połączenia sieciowe wykorzystywane przez konsumenta w celu uzyskania dostępu do treści cyfrowej lub usługi cyfrowej lub w celu korzystania z nich.
Źródło: gofin.pl, Gazeta Podatkowa nr 98 (1973) z dnia 8.12.2022
Autor: Marta Stefanowicz – Wasilewska
