W sierpniu bieżącego roku kończą mi się urlopy przyznane w związku z urodzeniem dziecka. Nie chcę, aby współpraca z obecnym pracodawcą była kontynuowana, więc zamierzam złożyć wypowiedzenie umowy o pracę (zawartej na czas nieokreślony) po urlopie macierzyńskim. W jakim terminie mogę to zrobić i jak wygląda kwestia niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego?
Aleksandra, Legnica
Pracownik może złożyć wypowiedzenie umowy o pracę w pierwszym dniu przystąpienia do pracy po urlopie macierzyńskim. Jest ono traktowane jako wypowiedzenie umowy przez jedną ze stron, z zachowaniem okresu wypowiedzenia.
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika
Wracając z urlopu macierzyńskiego, pracownik ma prawo do złożenia wypowiedzenia umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Okresy wypowiedzenia umowy o pracę wynoszą odpowiednio:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy;
- 1 miesiąc, o ile staż pracy w danym zakładzie pracy to co najmniej 6 miesięcy;
- 3 miesiące, gdy okres zatrudnienia wynosi minimum 3 lata.
W sytuacji gdyby pracownica chciała rozwiązać umowę wcześniej niż z upływem okresu wypowiedzenia, wówczas może zrobić to jedynie za porozumieniem z pracodawcą. Wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym przez pracownika byłoby możliwe wyłącznie w przypadku, gdy:
- doszło do ciężkiego naruszenia obowiązków względem pracownika
lub
- mimo orzeczenia lekarskiego o szkodliwym wpływie wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, pracodawca nie przeniósł go we wskazanym przez lekarza terminie do innej pracy odpowiadającej kwalifikacjom i stanowi zdrowia.
Urlop wypoczynkowy za czas urlopów rodzicielskich
Pracownica, która przebywa na urlopach związanych z urodzeniem dziecka, czyli na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim, zachowuje prawo do urlopu wypoczynkowego za ten czas. To samo dotyczy okresu, w jakim zatrudniona przebywa na zwolnieniu lekarskim.
Przykład 1.
Pani Malwina w roku 2020 nie przepracowała ani jednego dnia – od początku stycznia do 15 lipca przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu zagrożonej ciąży. 16 lipca urodziła córkę, przez co automatycznie uzyskała prawo do urlopu macierzyńskiego. Złożyła również wniosek o urlop rodzicielski. W sumie pobierała zasiłek macierzyński do 13 lipca 2021 roku. Roczny wymiar urlopu pani Marioli wynosi 26 dni. Oznacza, to że za rok 2020 nabyła prawo do pełnych 26 dni urlopu, a za okres od 1 stycznia do 13 lipca przysługuje jej 16 dni urlopu.
Jeśli po powrocie z urlopów związanych z rodzicielstwem stosunek pracy jest kontynuowany, pracownik może wykorzystać przysługujący mu urlop w celu przedłużenia opieki nad dzieckiem.
Art. 163 § 3 Kodeksu pracy
Na wniosek pracownicy udziela się jej urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim; dotyczy to także pracownika – ojca wychowującego dziecko lub pracownika – innego członka najbliższej rodziny, o którym mowa w art. 175(1) pkt 3, który korzysta z urlopu macierzyńskiego.
Czy pracodawca może nakazać wykorzystanie urlopu?
Jeżeli pracownikowi powracającemu z urlopu macierzyńskiego przysługuje urlop wypoczynkowy, obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie zaległego urlopu. Urlop zaległy powinien być zużytkowany do 30 września roku kolejnego i to pracodawca odpowiada za to, aby pracownik taki urlop wykorzystał.
Art. 168 Kodeksu pracy
Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 167(2).
Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować karą grzywny nałożoną przez Państwową Inspekcję Pracy w kwocie od 1 tys. zł do 30 tys. zł. Dlatego pracodawca może zobligować pracownika do wykorzystania urlopu za poprzednie lata we wskazanym wcześniej terminie – nie potrzebuje do tego zgody zatrudnionego. Potwierdza to orzecznictwo sądowe, chociażby wyroki Sądu Najwyższego z 2 września 2003 roku, I PKN 403/02, oraz z 24 stycznia 2006 roku, I PK 124/05.
Wypowiedzenie umowy a urlop wypoczynkowy
Pracownik, który zdecyduje się na wypowiedzenie umowy o pracę, powinien mieć na uwadze, że w okresie wypowiedzenia to pracodawca decyduje, czy pracownik powinien pracować, czy skorzystać z urlopu wypoczynkowego. Podobnie jak w przypadku urlopu zaległego, przełożony może wysłać osobę zatrudnioną na urlop wypoczynkowy bez jej zgody. Mówi o tym wprost art. 167(1) Kodeksu pracy.
Art. 167(1) Kodeksu pracy
W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca mu go udzieli. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie może przekraczać wymiaru wynikającego z przepisów art. 155(1).
Jeżeli w okresie wypowiedzenia umowy o pracę nie zostanie wykorzystany cały przysługujący urlop wypoczynkowy, wówczas pracodawca musi wypłacić ekwiwalent za niewykorzystane dni urlopu w dniu rozwiązania umowy o pracę. Często pracownicy nie chcą skorzystać z urlopu wypoczynkowego, aby dostać takie świadczenie. Pracownice powracające z urlopów związanych z rodzicielstwem nierzadko wolą pracować niż przebywać na urlopie. Liczba dni, jaka kumuluje się w okresie urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego, jest bardziej korzystna finansowo – ekwiwalent w tym przypadku często jest równy lub wyższy jednomiesięcznemu wynagrodzeniu.
Przykład 2.
Pani Maria przebywa na urlopie rodzicielskim do 17 sierpnia. Po powrocie do pracy przysługuje jej aż 32 dni urlopu zaległego. W związku z tym, że złożyła wypowiedzenie umowy o pracę w pierwszym dniu po powrocie do firmy, a jej okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc, to stosunek pracy ustanie 30 września. Roczny wymiar urlopu pracownicy to 26 dni, czyli w bieżącym roku do września urlop proporcjonalny wyniesie 20 dni. Daje to w sumie 52 dni urlopu wypoczynkowego. Pracodawca postanowił skierować panią Marię na urlop od 19 sierpnia do 30 września, co daje 31 dni. Za pozostałe 21 dni będzie musiał wypłacić jej ekwiwalent. Wynagrodzenie pracownicy wynosi 4 tys. zł brutto, jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy. W jakiej wysokości otrzyma ekwiwalent za zaległy urlop?
4000 zł / 21 (współczynnik ekwiwalentu na 2021 rok) = 190,48 zł
190,48 zł / 8 godz. = 23,81 zł / 1 godz.
23,81 zł x 8 godz. x 21 dni = 4000,08 zł
Oprócz wynagrodzenia pani Maria otrzyma jeszcze 4000,08 zł (brutto) ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.
Podsumowując, wypowiedzenie umowy o pracę po zakończeniu urlopów macierzyńskich może być dokonane w dowolnym momencie. W okresie wypowiedzenia pracownik może wnioskować o udzielenie mu urlopu wypoczynkowego, a jeśli tego nie zrobi, pracodawca może go zobligować do wykorzystania. Jeżeli nie będzie możliwości wybrania urlopu w naturze, to po zakończeniu stosunku pracy pracownik za niewykorzystany urlop powinien otrzymać ekwiwalent pieniężny.
Źródło: poradnikpracownika.pl
Autor: Katarzyna Tokarczyk
