Przedsiębiorca rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej w formie sklepu musi pamiętać o zasadach dotyczących oznaczania cenami towarów, które oferuje klientom. Obecnie kwestię tę regulują m.in. zapisy zawarte w ustawie o informowaniu o cenach towarów i usług oraz w rozporządzeniu Ministra Rozwoju w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług.
Pojęcie ceny
Cena to wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest zobowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar bądź usługę. W cenie trzeba uwzględniać podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług lub podatkiem akcyzowym. Przez cenę rozumie się również stawkę taryfową.
Uwidocznienie ceny
W miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług uwidacznia się cenę oraz cenę jednostkową towaru (usługi) w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen.
Cenę należy uwidocznić w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów, na danym towarze, bezpośrednio przy towarze lub w jego pobliżu. Dokonać tego można m.in. poprzez uwidocznienie informacji:
- na wywieszce, czyli na etykiecie, metce, tabliczce, plakacie lub na elektronicznym wyświetlaczu,
- w cenniku,
- w katalogu,
- na obwolucie,
- w postaci nadruku lub napisu na towarze lub opakowaniu.
W przypadku zakodowania ceny wyłącznie w kodzie kreskowym zamieszczonym na wyrobie, obowiązek uwidocznienia ceny uważa się za niewypełniony.
Cena jednostkowa
Cena jednostkowa dotyczy odpowiednio ceny za:
1) litr lub metr sześcienny – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według objętości,
2) kilogram lub tonę – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według masy,
3) metr – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według długości,
4) metr kwadratowy – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według powierzchni,
5) sztukę – dla towarów przeznaczonych do sprzedaży na sztuki.
W szczególnych przypadkach uzasadnionych rodzajem, przeznaczeniem lub zwyczajowo oferowaną ilością towarów przy uwidacznianiu cen jednostkowych dopuszcza się stosowanie dziesiętnych wielokrotności i podwielokrotności legalnych jednostek miar innych niż wyżej określone.
W przypadku towaru pakowanego oznaczonego liczbą sztuk dopuszcza się stosowanie przeliczenia na cenę jednostkową za sztukę lub za dziesiętną wielokrotność liczby sztuk.
Wymogu uwidaczniania cen jednostkowych nie stosuje się do:
1) towarów, których cena jednostkowa jest identyczna z ceną sprzedaży,
2) towarów sprzedawanych ze względu na ich przeznaczenie w zestawach (kompletach),
3) towarów nieżywnościowych sprzedawanych ze względu na ich przeznaczenie lub właściwości wyłącznie w parach,
4) produktów leczniczych w rozumieniu art. 2 pkt 32 Prawa farmaceutycznego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2301).
Niezgodność ceny
Na wywieszkach podaje się ceny aktualne w momencie oferowania towarów czy usług ich nabywcom. Natomiast w przypadku rozbieżności bądź jakichkolwiek wątpliwości co do ceny oferowanego towaru (usługi), konsumentowi przysługuje prawo do żądania jego sprzedaży po cenie dla niego najkorzystniejszej. W praktyce oznacza to, że jeśli przy kasie okaże się, że cena towaru jest wyższa niż podana na etykiecie, sprzedawca powinien zastosować niższą cenę. Nie ma możliwości odmówienia sprzedaży czy też dokonania sprzedaży po cenie wyższej niż uwidoczniona na etykiecie.
Kary za brak cen
Na przedsiębiorcę, który nie wywiązuje się z obowiązku oznaczania ceną oferowanych do sprzedaży towarów (usług), wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej może nałożyć, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 20.000 zł. W przypadku ujawnienia co najmniej trzykrotnego w okresie 12 miesięcy braku w zakresie oznaczania ceną, wojewódzki inspektor IH może nałożyć karę do wysokości 40.000 zł (przykład). Okres 12 miesięcy należy liczyć od dnia, w którym stwierdzono naruszenie obowiązków po raz pierwszy. Organ, ustalając wysokość kary, bierze pod uwagę:
- stopień naruszenia obowiązków,
- dotychczasową działalność przedsiębiorcy,
- wielkość obrotu i przychodu.
W opinii Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w przypadku kumulatywnego spełnienia przedstawionych warunków kara może zostać nałożona w maksymalnej wysokości. UOKiK wskazał, że „W szczególności może to dotyczyć sytuacji, w której w toku kontroli realizowanej u przedsiębiorcy prowadzącego sieć wielu sklepów wielkopowierzchniowych, zostanie ujawniony brak jakichkolwiek informacji o cenach i cenach jednostkowych lub przyczynach obniżek wszelkich towarów lub usług oferowanych konsumentom bądź wszystkie ceny zostały podane w sposób niejednoznaczny, budzący wątpliwości lub uniemożliwiający porównanie cen, przy czym dotychczasowa działalność tego podmiotu była naganna, zaś jego obroty i przychody są bardzo wysokie”.
WSA w Warszawie w wyroku z dnia 15 lipca 2020 r., sygn. akt VI SA/Wa 2744/19, uznał, że w sytuacji powtarzającego się łamania przepisów w zakresie cen kara powinna być nakładana w wysokości skutecznie odstraszającej przed ponownym niedopełnieniem ustawowych obowiązków.
Będą zmiany
W Sejmie trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw. Zawiera on nowe uregulowania w zakresie oznaczania cenami. Ma m.in. zostać doprecyzowany sposób uwidaczniania cen w przypadku zastosowania obniżek cen. W każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi będzie obowiązek podania obok informacji o obniżonej cenie, również informacji o najniższej cenie tego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Natomiast w przypadku towarów, które są oferowane do sprzedaży krócej niż 30 dni, obok informacji o obniżonej cenie, trzeba będzie podać również informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi, która obowiązywała w okresie od dnia oferowania tego towaru lub usługi do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki. W odniesieniu do towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin przydatności, wprowadzony ma być obowiązek podania informacji o obniżonej cenie oraz informacji o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki.
Przykład
Przedsiębiorca prowadzi sklep spożywczy. W dniu 2 lutego 2022 r. Inspekcja Handlowa przeprowadziła kontrolę, podczas której ujawniono 12 przypadków braku oznaczenia towarów cenami. Inspekcja po przeanalizowaniu sytuacji przedsiębiorcy nałożyła na niego karę w wysokości 2.000 zł. Po czterech miesiącach przeprowadzono u przedsiębiorcy kolejną kontrolę. Ponownie wykryto przypadki nieoznaczenia towarów cenami i ceną jednostkową – tym razem dotyczyło to 9 produktów. Organ ponowie ukarał przedsiębiorcę. Tym razem kara wyniosła 5.000 zł.
Jeżeli w ciągu 12 miesięcy, licząc od dnia 2 lutego 2022 r., zostanie ujawniony kolejny, trzeci przypadek niedopełnienia obowiązków w zakresie oznaczania ceną oferowanych przez przedsiębiorcę towarów, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej będzie uprawniony do nałożenia kary w wysokości do 40.000 zł. Co istotne, w trakcie ustalania jej wysokości będzie zobowiązany wziąć pod uwagę stopień naruszenia obowiązków oraz dotychczasową działalność przedsiębiorcy, a także wielkość jego obrotów i przychodu.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 9.05.2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz. U. z 2019 r. poz. 178)
Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 9.12.2015 r. w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług (Dz. U. poz. 2121)
Źródło: gofin.pl, Gazeta Podatkowa nr 98 (1973) z dnia 8.12.2022
Autor: Kinga Romas
